Eén van drie betonnen militaire constructies uit de Eerste Wereldoorlog nabij het "Hof Ter Bommelaere" te Wulpen. Deze constructie 3 ligt in een weide tegen de Bommelaerevaart. Constructie 1 is de meest zuidoostelijke constructie, tegen de boerderijgebouwen aan gebouwd. Constructie 2 ligt iets meer ten noordwesten ervan en is op een bakstenen muur na vrijstaand. 

Historiek

Hof Ter Bommelaere is een oorspronkelijk omwalde hoeve uit begin 19de eeuw. De boerderij komt tijdens de Eerste Wereldoorlog net achter de derde lijn van de eerste verdedigingslinie te liggen. Deze verdedigingslijn loopt noordzuidwaarts achter (ten westen van) de Bommelaerevaart, net ten oosten van de versterkte hoeve Allaertshuizen, om vervolgens oostwaarts weg te draaien tot achter de Koolhofvaart. De omgeving behoort tijdens de oorlog tot de sector Ramskapelle, een sector die bij momenten wordt uitgebreid tot de sector (of zone) Ramskapelle - Pervijze en de sector Ramskapelle – Pervijze - Oud-Stuivekenskerke.

Op militaire plannen en kaarten wordt Hof ter Bommelaere ook wel aangeduid als Ferme Pauwels. Op de boerderij zijn zowat de belangrijkste hoofdkwartieren uit de sector gevestigd. Deze zogenaamde PC (poste de commandement of poste de combat) zijn bedoeld voor officieren, die verantwoordelijk zijn voor de infanterie en artillerie in de sector en die meestal samen in en rond de boerderij gevestigd zijn: er is sprake van een PC voor de commandant van de divisie, voor de bevelhebber van de artillerie van de sector en/of voor de Colonel of General de tranchées (de hoofdverantwoordelijke van de bataljons in frontlijn). Hier zijn ook de Contre Batteries (batterijen die vijandelijk vuur beantwoorden) en de Batteries de Destruction (batterijen die systematische beschietingen op vijandelijke stellingen uitvoeren) gevestigd, evenals de Service de repérage d’artillerie (de opnemingsdienst die nagaat van waar het vijandelijk vuur komt). In de nabijheid van de hoeve, ter hoogte van de Bommelaerevaart, wordt tijdens de oorlog een grote telefooncentrale ingericht. Deze centrale wordt op verbindingsplannen (plans de liaisons) aangeduid met Central Epée. Van hieruit vertrekken verbindingen naar andere grote telefooncentrales in de sector, maar ook naar de posten van vele belangrijke officieren voor de artillerie, infanterie en observatie. De twee bewaarde betonnen militaire constructies bij de boerderij dienen als betonnen hoofdkwartier voor de zowat belangrijkste officieren uit de sector. Bij deze commandoposten werd opvallend veel moeite besteed aan de afwerking en inrichting van de ruimtes.

Constructie 3, in de weide tegen de Bommelaerevaart, is vermoedelijk in verband te brengen met de telefooncentrale. De vele grote en kleinere muuropeningen (voor bedrading) en de uitsparingen met houtrestanten in de muren (voor het aanbrengen van apparatuur) wijzen in ieder geval ook in deze richting. Op een luchtfoto van 16 februari 1918 staan aan de overkant van de Bommelaerevaart, net ten noorden van constructie 3 een rij structuren. Het zou gaan om één, mogelijks twee batterijen. Zeer typisch is dat het geschut opgesteld is per drie of per vier in een rechte lijn. Het geschut wordt doorgaans geplaatst in een soort kazemat, die bijvoorbeeld bestaat uit een dak van hout en aarde.

Beschrijving

Min of meer rechthoekige betonnen constructie met bakstenen aanbouw aan westelijke zijde. De betonnen muren meten bij benadering 490cm x 400cm. Het beton, samengesteld uit vrij grote kiezels, is gegoten tegen een houten bekisting en is oorspronkelijk afgewerkt met een cementlaag. Het dak van de constructie is meer dan één meter dik en verstevigd met tegen elkaar geplaatste ijzeren I-profielen, die aan de buitenzijde zichtbaar zijn. Tussen deze I-profielen zijn ook stukken baksteen zichtbaar. De tegen elkaar geplaatste ijzeren profielen vormen nu het plafond van de constructie. De grote muuropeningen van de betonnen constructie zijn geplaatst onder een ijzeren profiel. Aan westelijke zijde zit één deuropening (verbinding met de bakstenen aanbouw) en één vensteropening, aan noordelijke zijde zit één vensteropening. De vensteropeningen versmallen naar buiten toe. Bij de deuropening zijn diverse uitsparingen te zien voor een deursysteem. Daarnaast zijn nog enkele kleine openingen in de muren zichtbaar, mogelijk voor het binnenbrengen van bedrading. Opvallend voor de binnenruimte zijn de uitsparingen in de zuidelijke muur met houtrestanten. Vermoedelijk dienden deze voor het aanbrengen van apparatuur tegen de muren. De aanbouw aan westelijke zijde vormt een gang van 135cm breed en 290cm lengte. Het betreft bakstenen muren van circa 20cm dikte, die gecementeerd zijn. Het plafond van de constructie bestond oorspronkelijk uit gegolfd plaatijzer, waarvan de indrukken zichtbaar zijn.

Rondom de hoeve ‘Hof ter Bommelaere’, Allaerthuizenstraat 2, op ongeveer 1800 meter ten oosten van Wulpen, liggen drie betonnen constructies uit WOI. Twee constructies, waaronder de hier besproken post, bevinden zich op het erf achter het woonhuis, een derde constructie bevindt zich in de weide op 250 meter ten noordwesten van de hoeve, vlak tegen de Bommelarevaart. De omgeving is landelijk en vlak.

Het betreft een constructie van geallieerde makelij. Het dorp Wulpen lag achter de 2de verdedigingslinie en fungeerde als kantonnement voor geallieerde militairen. Volgens de bewoners fungeerde ‘Hof ter Bommelaere’ tijdens WOI als ‘officierenmess’.

Kenmerken

Betonnen constructie met een lagere voorbouw aan de westkant. De eigenlijke betonconstructie heeft een min of meer rechthoekig grondplan, waarbij de zijmuur aan de zuidkant circa 460cm meet, aan de noordkant 490cm. De 2 andere muren meten circa 395cm. Het dak van de constructie, meer dan 1m dik, is verstevigd met tegen mekaar geplaatste I-profielen, die aan de buitenkant goed waarneembaar zijn, evenals binnenin tegen het plafond. Een deel van de ijzeren profielen is door de tand des tijds flink aangetast. Het beton, dat met vrij grove kiezels samengesteld is, is zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant gegoten tegen een houten bekisting.

De deuropening aan de westkant wordt bovenaan verstevigd met een ijzeren balk. Links en rechts van de openingen zijn diverse uitsparingen voor het deursysteem. Aan de westkant is eveneens nog een vensteropening, die naar buiten toe ietsje versmalt, en een kleinere, vierkante opening. Aan de noordkant is eveneens een vensteropening, die naar buiten toe versmalt. Binnenin zijn diverse uitsparingen, waarin vaak nog houtrestanten aanwezig zijn.

De voorbouw, in feite een gang naar de toegang van de betonnen constructie, meet circa 135 x 290cm. De muren, 21cm breed, zijn opgetrokken uit bakstenen, die nadien gecementeerd werden. Het dak is gegoten tegen effen golfplaten met fijne, ondiepe golving.

• Documentatiecentrum In Flanders Fields Museum, Duitse militaire kaart Batteriekarte f.d. Gruppe Nord (Nördl. Teil) Blatt XXVIII von 10.10.18.