Aarden redoute uit 1746-1748, waarschijnlijk door de Franse troepen aangelegd in de slotfase van de Oostenrijkse successieoorlog. De oorspronkelijk 0,75 ha grote redoute is opgebouwd uit wallen, een gracht, bastions met rechte flanken en een middenplein. De constructie vormt een vierkant van ongeveer 90 op 90m.

Een redoute met een uitgesproken reliëf

Ten zuiden van de voormalige abdij van Hocht ligt verscholen in een bosje een 18de-eeuwse redoute, duidelijk herkenbaar op het digitale hoogtemodel. In de topografie van het landschap tekent zich een opvallend reliëf af. Een buitenwal wordt gevolgd door een diepe gracht en vervolgens door een hogere binnenwal die een vierkant binnenplein omzoomt. Deze vierkante veldschans of redoute komt al voor op Villaretkaart (1748) en ook op enkele andere kaarten die met het beleg van Maastricht in 1748 hebben te maken.

De Maastrichtse regio is op verschillende momenten in de 17de-18de eeuw een slagveld geweest, tijdens de scheiding van de Nederlanden, de Spaanse successieoorlog (1700-1714) of de Oostenrijkse successieoorlog (1740-1748). Het was dus maar de vraag of de redoute een relict van dat laatste conflict was, of al eerder was ontstaan. Daarom checkten we historische kaarten uit verschillende periodes. Enkel op kaarten die militaire structuren uit de laatste fase van de Oostenrijkse successieoorlog toonden, komt de redoute voor. En dus kunnen we het ontstaan van deze redoute aan de Oostenrijkse successieoorlog toeschrijven.

Een redoute uit de tijd van de Oostenrijkse successieoorlog (1740-1748)

Hoewel de 18de eeuw in onze contreien bekend staat als een periode van bloei en economische vooruitzichten, werden de Zuidelijke Nederlanden toch ook het terrein waar bloedige militaire conflicten werden uitgevochten. Telkens vormde de erfopvolging over een territorium de aanleiding. En telkens groeiden de Zuidelijke Nederlanden uit tot één van de slagvelden waar Europese mogendheden hun machtsverhoudingen kwamen uitvechten. In dit geval ging het om de erfopvolging op de Oostenrijkse troon. In 1740 kwam Maria-Theresia, een vrouwelijke erfopvolger, op de troon na de dood van haar vader. Zij erfde het Oostenrijks-Habsburgse rijk, waartoe ook onze regio behoorde. Maar dat was niet naar de zin van andere grote mogendheden in Europa, die ook hun oog op de Habsburgse erfenis hadden laten vallen. Eigenlijk draaide het conflict rond territoriumdrang en machtsverhoudingen binnen Europa. Europa raakte verdeeld in twee kampen. De Oostenrijkse monarchie kreeg de steun van Engeland, de Noordelijke Nederlanden en het keurvorstendom Hannover. Deze coalitie stond lijnrecht tegenover Pruisen, Frankrijk en Spanje.
Aanvankelijk woedde de oorlog vooral op het grondgebied Oostenrijk (Silezië, Bohemen), enkele Duitse vorstendommen (zoals Beieren) en Noord-Italië. Tegen 1744 verlegde het front zich naar onze streken. Het Franse leger trok van west naar oost door ons land en palmde almaar meer grondgebied in. Tegen 1747 stonden de troepen voor de poorten van Maastricht. In de regio tussen Maastricht en Luik troffen de tegenstanders elkaar al enkele keren in 1746-1747 (Rocourt en Lafelt), telkens met een klinkende Franse overwinning. In het voorjaar van 1748 werd Maastricht zelf het mikpunt. Door het beleg wilde Frankrijk zijn tegenstanders en in het bijzonder de Noordelijke Nederlanden onder druk zetten om een einde aan de oorlog te maken. Ondanks de aan de gang zijnde vredesbesprekingen zette de Franse bevelhebber maarschalk de Saxe (die zijn intrek in de nabijgelegen abdij van Hocht had genomen) op 15 april de belegering op de Maastrichtse vesting in. Opnieuw behaalden de Franse militairen de zege. Na een korte belegering capituleerde Maastricht op 7 mei 1748.

Onderdeel van een redoutegordel tussen de Maas en Eigenbilzen

Tussen 1746-1748 werden in de wijde regio rond Maastricht heel wat verdedigingswerken opgeworpen: linies, kampementen, verschansingen. De redoute van Hocht was er daar één van. Meer bepaald was het de meest oostelijk gelegen veldschans van een hele redoutegordel tussen Hocht en Eigenbilzen. Deze gordel bestond uit 24 quasi identieke redoutes, waarvan er intussen 12 archeologisch bevestigd zijn. De redoute van Hocht is de enige die bovengronds bewaard is gebleven. Slechts één fragment in de oostelijke punt van de buitenste wal is weggegraven. Voor het overige is de schans goed bewaard. De buitenste wal heeft een robuuste breedte van 13m, de gracht 6m, de binnenste wal 13m, het binnenplein 28m. Het diepste punt van de gracht bevindt zich op 48,3m TAW, terwijl het hoogste punt op de omringende wal 53,7m TAW bereikt. Ook op het terrein is de schans door zijn hoogteverschillen goed herkenbaar. Voor zover bekend is de schans nooit geherprofileerd, waardoor de huidige afmetingen authentiek zijn. Wel vermoeden we dat de meest uitgesproken detailvormen wat weg gevlakt zijn onder invloed van erosie. Zo had de binnenste wal aan de kant van het binnenplein gewoonlijk een soort ‘opstapje’ (schietbanket) waarop een soldaat plaatsnam om over de wal te vuren. Dit soort reliëf is op dit ogenblik niet meer zichtbaar en is dus mogelijk weggespoeld. Maar voor het overige laat deze redoute zich door zijn goede bewaring opvallen.

Bos draagt bij tot de goede bewaring van dit erfgoed

De bewaring onder bos heeft wellicht bijgedragen aan de goede staat waarin de redoute zich nu bevindt. Toen de schans werd aangelegd, wellicht door Franse troepen, lag hij in een open akkergebied. Maar sinds begin 19de eeuw legde de eigenaar hier een bos aan en bleef het terrein onafgebroken bebost. Enkel waar bomen gerooid zijn, verliest de schans aan reliëf, omdat het uitfrezen van de wortels het dek beschadigt. Centraal op het binnenplein groeit nu een paardenkastanje, omgeven door lindes. Op en naast de wallen komen hoofdzakelijk eik, robinia en beuk voor.