Het eerste kasteel dateerde uit 1609 en werd in de 18de eeuw verbouwd. De kasteelsite was voorzien van een gracht en opsplitsing tussen opper- en neerhof. Het kasteel met de naam "Fort de Bavière" werd gebruikt als buiten- of hoofdverblijf van verschillende (adellijke) families waaronder als laatste de familie van Caloen die het aan de provincie verkocht. In 1897 werd het kasteel verbouwd, uitgebreid met dienstgebouwen en voorzien van een watertoren, in opdracht van de familie Van Severen en naar ontwerp van Oscar de Breuck. De nu nog resterende toegang en omheining in arduin en ijzer dateert uit dezelfde periode. Op de hekkenpijlers staan de initialen ‘V S’ verwijzende naar de opdrachtgevende familie. Door de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel beschadigd waarna het in 1956 in ruïneuze toestand gesloopt werd.
Verschillende constructies verwijzen nog naar het vroegere kasteeldomein. De ijskelder is in een verwaarloosde toestand bewaard en herbergt een vleermuizenkolonie. De bijhorende vijver werd grotendeels opgevuld door gebruik als stort van de marinekazerne in Sint-Kruis. Ten noorden van het neerhof staat nog de uitgestrekte bakstenen ommuring van de moestuin waarin een aantal deur- en vensteropeningen voorzien zijn. Tegen de noordelijke binnenmuur werd een langgerekte en dubbele serre gebouwd waarvan de ijzeren draagstructuur nog bewaard is. Op de resterende ravelijn, ‘het eiland’, staan de ruïneuze restanten van een 19de-eeuwse fazantenkwekerij.
Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, DW 000321.
Rijksarchief Brugge, Gemeentearchief Koolkerke, nummer 71: bouwvergunningen, 1897.
BEERNAERT B. (ed.), Monumenten en Metaal Open Monumentendag Vlaanderen, Brugge, 2001, p. 132-142.
BEERNAERT B. (ed.), Via Europa, reisverhalen in steen, Open Monumentendag Vlaanderen, Brugge, 1999, p. 160-168.
LE PAGE H., Het fort te Koolkerke, in Toerist 25-03-1965, p. 351-352.
MAHIEU J., VANPRAET J., Natuurwaarden in het Fort van Beieren, in In de Steigers jaargang 5, 1998, nummer 1, p. 6.
MAHIEU J., RYCKAERT M., Provinciedomein Fort van Beieren Wandelgids, Brugge, 1999.
RYCKAERT M., Provincie koopt Fort van Beieren, in In de Steigers jaargang 5, 1998, nummer 1, p. 3-6.
SCHOTTE B., Het Fort van Beieren en de Spaanse Successieoorlog (1701-1713), in In de Steigers, jaargang 6, 1999, nummer 1, p. 21-22.
Bron: GILTÉ S., VANWALLEGHEM A. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeenten Koolkerke, Sint-Jozef en Sint-Pieters, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL12, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje; Van Vlaenderen, Patricia Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Na declassering van het aanpalende Fort van Beieren, een aarden fort uit de Spaanse Successieoorlog (1701-1713), in 1748 kwam het fort in handen van de kasteeleigenaars, die hiermee hun eigendom aanzienlijk uitbreidden maar het fort grotendeels ongemoeid lieten.
Aan de toegang is een brug uit het begin van de 20ste eeuw bewaard. De ijzeren draagstructuur van de serre is in 2012 verwijderd.
OPSTAELE B. 2015: Beheersplan Fort van Beieren te Koolkerke (Brugge) [online], https://id.erfgoed.net/plannen/140 (geraadpleegd op 29 september 2022).
