erfgoedobject

Gemeentehuis Vrasene

bouwkundig element
ID
308504
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308504
Dit erfgoedobject heeft geen erfgoedwaarde meer. De erfgoedwaarden waarom we het object opnamen in de inventaris, zijn niet meer aanwezig, bijvoorbeeld door verbouwing of sloop.

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Gemeentehuis Vrasene
    Deze bescherming was geldig van tot

Beschrijving

In 1965 gesloopt, minstens tot de 17de-eeuw teruggaand schepenhuis in rococostijl. 

Historiek

Het schepenhuis van Vrasene, ook bekend als oud gemeentehuis, stond ten noordwesten van de Heilig Kruiskerk op de hoek van de Kerkstraat en Brugstraat. 

In 1627 werden het corps de garde en het prochiehuys gebouwd op het kerkhof. De kerk ontving daarvoor in ruil een jaarlijkse cijns. De bisschop stelde twee voorwaarden voor de bouw: vanuit het huis mocht geen afval op het kerkhof gegooid worden en aan de kerkhofzijde mocht het gebouw geen vensters hebben. In de 17de en 18de eeuw deed het gebouw dienst als corps de garde en schooltje. Die situatie staat vermoedelijk afgebeeld op de Ferrariskaart uit 1777. In 1779 werd het gebouw nog vergroot met twee roeden op het kerkhof voor een extra bergruimte voor de kerk. Op een niet nader bepaald ogenblik namen de wethouders van Vrasene het gebouw in gebruik als schepenhuis en later gemeentehuis. 

Het gemeentehuis werd door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschapszorg (KCML) samen met de kerk en de kerkhofmuur in 1924 ingedeeld bij de 3de klasse schilderachtige landschappen. In 1925 werden de wegen omheen het schepenhuis heraangelegd wat een grote impact had op het gebouw. Een ongedateerde postkaart, vermoedelijk uit de eerste helft 20ste eeuw toont het gebouw te midden de Brugstraat. Vermoedelijk werd voor de aanleg van de weg een deel van het kerkhof ingenomen en de kerkhofmuur verplaatst.

Het gemeentehuis werd in het verslag van de briefwisselende leden van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen op 17 maart 1942 als volgt omschreven: De sierlijke zijgevel van het gemeentehuis van Vrasene is ongetwijfeld ouder dan de Lodewijk XV-stijl van het bovendeel het schijnt aan te toonen. Vermoedelijk was het gebouw voorheen van een trapgevel voorzien. De trap, die naar de ingangsdeur leidt is versierd met een schoonen leuning in gesmeed ijzer, naar den stijl van den gevel. De puntgevel, mooi afgewerkt met voluten, is bekroond met een vaas. Het schepenhuis werd samen met de kerk en de kerkhofmuur beschermd als monument op 25 juli 1942, omwille van de artistieke, oudheidkundige en historische waarde.

In 1954 besloot de gemeentelijk het oude, beschermde, schepenhuis te slopen omwille van de problematische verkeersafwikkeling op het kruispunt. De provinciaal architect van Oost-Vlaanderen omschreef het gemeentehuis in 1954 als: een zeer karaktervol gebouwtype dat ongelukkiglijk enkele jaren geleden, met een smakeloze cementlaag overstreken werd, en op dit ogenblik in zeer bedenkelijke staat van onderhoud bevindt. Zowel de provinciaal architect als de KCML pleiten in 1954 nog voor het behoud van het schepenhuis. In 1962 was de bouwfysische toestand van het gebouw volgens een nieuw verslag van de provinciaal architect ernstig achteruit gegaan: de voor en achtergevels zijn dun en gescheurd of gebuikt, het dakspant is er niet meer mee verbonden, de schouwschacht staat gebarsten, de muren zijn vochtig, trillingen van het verkeer zijn voelbaar, het cementwerk valt van de muren en het publiek urinoir lekt. Hij concludeerde dat: restauratie totaal uitgesloten is, daar men hier voor een radicale afbraak staat. De KCML gaf op 29 maart 1963 toe dat het gemeentehuis in een betrekkelijk vervallen toestand verkeerde. Zij was echter ook van mening dat Een oordeelkundige restauratie … aan het typische gebouwtje zijn vroeger harmonieus uitzicht terugschenkt

Op 29 december 1965 gaf de burgemeester de opdracht het gebouw deels te slopen en de onderdelen van de gevel op te slaan met het oog op een potentiële reconstructie. Nog in 1984 vroeg het Bestuur voor Monumenten en Landschapszorg de reconstructie van de gevel. Nadien zwijgt het archiefmateriaal over het Schepenhuis. 

Beschrijving

Gecementeerd gebouw van twee bouwlagen op een rechthoekig plattegrond met verhoogde begane grond. Het geheel was gevat onder een zadeldak, haaks op de voorgevel georiënteerd. De westgevel werd opgedeeld door een dubbele eretrap die leidde naar de centraal geplaatste voordeur op de verhoogde begane grond. Imitatie hoekblokken lijnden de gevel verticaal af en sloten aan bij een gevellijst ter hoogte van de overgang tussen gevel en geveltop. De in en uitzwenkende topgevel liep uit op een met een vaas bekroond fronton. In de topgevel zat een vierlobbige vensteropening. Onder de met een ijzeren balustrade in rococostijl afgewerkte eretrap gaf een deur, bovenaan met kwartrondprofielen gedecoreerd, toegang tot de gevangenis. De zuidelijke zijgevel werd afgewerkt als een gesloten lijstgevel met een geprofileerde bakgoot. De oostelijke puntgevel liep uit op een schouw. De gecementeerde gevelafwerking had imitatievoegen. Tegen de zuidelijke gevel stond begin 20ste eeuw een publiek urinoir.

  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, Beveren (Vrasene), dossier De afsluitingsmuur van het oud kerkhof rond de kerk van het H. Kruis te Vrasene.
  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, Beveren (Vrasene), dossier Het gemeentehuis te Vrasene.
  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Beschermingsdossier DO000079, Het gemeentehuis te Vrasene (S.N. 1942).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.

  • DE WITTE A. 2003: Focus op twee spookmonumenten Nieuwe historische gegevens over het (oudste) gemeentehuis en de kerkhofmuur van Vrasene, Het Land van Beveren, 66.3, 122-136.
  • S.N. s.d.: Vracene gemeentehuis [online], https://www.delcampe.net (geraadpleegd op 2 augustus 2022).

Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentehuis Vrasene [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308504 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.