Archeologische nota

Vanaf 2017 startte het agentschap Onroerend Erfgoed met een gefaseerd waarderend onderzoek naar de site van de burcht van Kolmont in functie van de opmaak van een beschermingsdossier. Eerst werd er een geofysisch onderzoek uitgevoerd door het studiebureau TARGET. In het najaar van 2017 tot april 2019 werd er een waarderend archeologisch onderzoek uitgevoerd door het studiebureau RAAP. Beide onderzoeken gebeurden in opdracht van het agentschap Onroerend Erfgoed. Bedoeling van dit onderzoek was om de bewaringstoestand van het archeologisch bodemarchief na te gaan op en rond de burchtheuvel en om de site af te bakenen in functie van de opmaak van een beschermingsdossier.

De burcht van Kolmont is uitzonderlijk omwille van zijn ligging en omvang. Dergelijke hoogteburchten zijn in Vlaanderen ook erg zeldzaam. Daarnaast is de site uniek omwille van de goed bewaarde restanten ervan in vergelijking met andere kasteelsites binnen het graafschap Loon die ofwel minder goed zijn bewaard, ofwel later in sterke mate zijn verbouwd of aangepast. De grote omvang en de bijzondere architectuur maken duidelijk dat de burcht van Kolmont niet alleen een militair en strategisch belang had, maar ook fungeerde als een uiting van de grafelijke macht. De prestigieuze architectuur ging hand in hand met een hoog bouwtechnisch niveau.

Het neerhof van de burcht van Kolmont werd nooit overbouwd waardoor het archeologisch bodemarchief er dus zeer goed bewaard is gebleven. Het archeologisch bodemarchief is er de belangrijkste bron van informatie. Ook het feit dat er wellicht al in een vroege fase een stenen donjon in Kolmont aanwezig was – op een moment dat heel wat kastelen in Vlaanderen nog hout waren opgetrokken – is bijzonder. Doordat de burchtheuvel tijdens later bouwfasen verder is opgehoogd zijn de sporen van de alleroudste burchtfase wellicht zeer goed bewaard gebleven.

De burcht van Kolmont biedt dan ook een bijzonder wetenschappelijk potentieel. Weinig burchtsites kennen in Vlaanderen een dergelijk gave bewaring. Voor vergelijkbare voorbeelden dient naar de Waalse regio gekeken te worden of in het buitenland, waar kastelen bewaard zijn die, net als Kolmont, in natuurgebied liggen en sinds de late middeleeuwen geen bewoningsgeschiedenis meer kennen. Bovendien biedt de burcht Kolmont opportuniteiten om de invloed van een elitaire site te onderzoeken op het landschap én op de ontwikkeling van het nabijgelegen dorp/gehucht. Dat zijn aspecten die in Vlaanderen tot op heden onderbelicht bleven.

De burcht van Kolmont is een uitzonderlijke en goed bewaarde archeologische site. Het archeologisch bodemarchief bevat er een enorm wetenschappelijk potentieel voor verder onderzoek.