Historiek

Het gehucht Elbeek ontleent zijn naam aan de gelijknamige beek, ook gekend als Groebegracht, die meer oostwaarts in de Zenne stroomt. Hoogstwaarschijnlijk lag een primitieve versterking van de heren van Elbeek, ingeplant nabij de beek, ter hoogte van de kruising van de oude banen naar Geraardsbergen en naar Edingen aan de basis van de ontwikkeling van dit eertijds belangrijke gehucht. Vermeld sinds 1278 evolueerde het hof van Elbeek, vanaf 1586 aangeduid als ‘censse de Hoirick’ - later verbasterd tot hof te Lorik - tot een grote landbouwwinning die tot het eind van het ancien régime door pachters werd uitgebaat. De benamingen Groot hof en Klein hof suggereren een opsplitsing van het primitieve goed in twee pachthoven waarbij het Groot hof kan geïdentificeerd worden met de monumentale vierkanthoeve en het Klein hof met het nabijgelegen ‘’t Verbrande hof’.

In 1583 had het hof te Elbeek een oppervlakte van 70 bunder 33 roeden, tegen 1730 was het areaal geslonken tot 42 à 43 bunders. Dit was nog steeds het geval op het einde van de 18de eeuw. De hoeve werd toen omschreven als “la ferme de Helbecq comprenant en prets, pastures et terre labourable quarante bonniers environ".

Op de kabinetskaart van de Ferraris ligt de hoeve met grote boomgaard tegen de zuidelijke valleiflank van de Elbeek. Rondom liggen percelen akker- en weiland omgeven door houtkanten. De beboomde dries ligt aan de overzijde van de beek. Op de Villaretkaart wordt de kapel reeds afgebeeld. Volgens de Atlas der Buurtwegen passeerde net ten zuiden van de hoeve een voetweg, de Helbeekweg, die de beek overstak en via de Elbeekdries verbinding maakte met het dorp Breedhout ten noorden. Via deze voetweg was de hoeve ook toegankelijk vanuit het zuiden. Tot het begin van de 20ste eeuw vormen de beekvallei en de boomgaard bij de hoeve een groene strook omgeven door uitgestrekte akkers. Later werd de boomgaard grotendeels omgevormd naar weiland met uitzondering van het perceel meteen ten zuiden van de hoeve. In de beekvallei trad verbossing op.

Beschrijving

Vandaag domineert het Hof te Lorik een nog overwegend landelijke omgeving. Akker- en weiland – respectievelijk de elf bunders en het Blok volgens de prekadastrale benamingen - en de lagergelegen beekvallei vormen nog steeds de directe omkadering. Ten zuiden van de hoeve is de boomgaard bewaard en de weilanden rondom zijn afgebakend met hagen en houtkanten. Begin 2000 werd langs de voetweg een eikendreef geplant. De beekvallei loopt langs de Beertestraat ten noordoosten van de hoeve en wordt begeleid door een rij knotwilgen die de loop markeren in het open weiland.

De Elbeekdries is een door wegen omsloten, min of meer driehoekig, sterk hellend weideperceel dat langs drie zijden is omhaagd. In het noordoosten staat de door twee linden omkaderde, vermoedelijk 17de-eeuwse, witgeschilderde kapel die het kruispunt markeert.

• Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DB002239, Hoeve Hof te Lorik: omgeving (S.N.)

• Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
• Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven 1745, schaal 1:14.400.
• Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
• Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.