Servaeshoeve met hoogstamboomgaard
bouwkundig / landschappelijk element- ID
- 31904
- URI
- https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/31904
Juridische gevolgen
-
omvat de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Servaeshoeve
Deze vaststelling is geldig sinds -
omvat de aanduiding als beschermd monument Servaeshoeve met omgeving
Deze bescherming is geldig sinds -
omvat de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gesloten hoeve Servaeshoeve
Deze vaststelling was geldig van tot
Beschrijving
Gesloten hoeve, thans zogenaamde "Servaeshoeve" genoemd. Reeds op de Ferrariskaart (1771-77) en in de Atlas van de Buurtwegen (1844) afgebeeld als een gesloten hoeve. In de 18de eeuw bezit van de familie Tercafs en vervolgens door overerving van de familie Claes. Bij een erfdeling in 1785 wordt een paanhuis (brouwerij) met ketel, kuipen en al het brouwgetuig vermeld. Later komt de hoeve, steeds door overerving, in het bezit van de families Jamart en Coenen. De hoeve werd voorzien van water via de Sint-Servaesbron, aan de overzijde van de straat.
Gesloten hoeve van baksteen, onder zadeldaken; gebouwen gegroepeerd rond een trapeziumvormig erf. In de zuidwestelijke straatgevel inrijpoort onder afzonderlijk, lager dak (Vlaamse pannen). Rondboogpoort in kalkstenen omlijsting met negblokken. Op de sluitsteen 1804/ I[AN] C[LAES]/A[NNA MARIA] C[OEMANS].
In de zuidwestelijke vleugel woonhuis uit midden 19de eeuw, ter vervanging van een stal. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen. Sterk verhoogde begane grond; hardstenen keldergaten. Zowel aan erf- als aan straatzijde rechthoekige vensters met hardstenen lateien en lekdrempels. Aan erfzijde, rechthoekige deur in hardstenen omlijsting op neuten; oorspronkelijk houtwerk en bovenlicht; hardstenen trap.
In de noordwestelijke vleugel oorspronkelijk woonhuis van circa 1804. Dubbelhuis van vijf traveeën en één bouwlaag. Sterk verhoogde begane grond; rechts, getoogde bakstenen keldervenster en -deur; links, gecementeerde plint. Rechthoekige vensters in kalkstenen omlijsting met sponningsbeloop; zoldervensters met kleine, houten kozijnen. Rechthoekige deur in kalkstenen omlijsting op neuten; oorspronkelijk houtwerk; bovenlicht met roedeverdeling; hardstenen trap.
In de noordoostelijke vleugel een dubbele dwarsschuur onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit begin 19de eeuw. Twee rondboogpoorten in kalkstenen omlijsting met negblokken; ertussen een recentere rechthoekige poort onder houten latei, in rondboogvormige, bakstenen omlijsting. Zijgevels met aandak en vlechtingen. In het rechtse gedeelte een voormalige siroopstokerij onder gestapelde, open dakschilden; op het erf de bijhorende fruitpers en koperen ketel; buiten bedrijf sinds de Tweede Wereldoorlog.
In de zuidoostelijke vleugel stallen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Linkse zijgevel met aandak en vlechtingen. Recente muuropeningen onder betonnen lateien. In het aansluitende deel van de zuidwestelijke gevel ook een stal; twee rechthoekige deuren in een, deels verbonden hardstenen omlijsting.
- PEUMANS P., De familie Claes te Kuttekoven en Grootloon, onuitgegeven nota, Millen, 1980.
Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Hoogstamboomgaard
De omgeving van Groot-Loon wordt gekenmerkt door de grote dichtheid aan hoogstamboomgaarden. Reeds op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) is te zien dat de percelen rond de bebouwing, zo ook rond de Servaeshoeve, allemaal ingenomen zijn door boomgaarden. Deze boomgaarden waren gericht op productie voor de bewoners en niet voor de verkoop of handel. Deze boomgaarden werden begraasd door vee. Dit is hier nog steeds het geval. De boomgaard achter de hoeve bevat nog oude bomen, maar kent een grotere uitval, hoewel er ook jonge aanplant staat. Hier begrazen de koeien de boomgaard. Vanaf de landweg zijn er zichten over de boomgaard mogelijk naar de hoeve en het kerkje erachter. De sterke visuele relatie tussen de boomgaarden en het bouwkundig erfgoed geeft een belangrijke esthetische waarde aan het geheel. De samenhang tussen de (historische) hoeves en de boomgaarden is duidelijk afleesbaar in het landschap. Ook zijn er verschillende meidoornhagen en toegangshekken aanwezig die een sterke ensemblewaarde hebben met de boomgaarden.
Hoogstamboomgaarden hebben een hoge ecologische en natuurwaarde, ze zijn een bijzonder aantrekkelijke leefomgeving voor vele plant- en diersoorten. Vooral de combinatie met extensief beheerd grasland is interessant voor de natuur.
- Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
- Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.
- Topografische kaarten van België, Derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1889-1900, schaal 1:20.000.
- Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1928-1950, schaal 1:20.000.
- Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
