Gesloten hoeve, voormalig neerhof van het allodiale riddergoed Montferrant.

Historiek

Het complex aan de Montferrantstraat is de geëvolueerde kern van het allodiale riddergoed de Montferrant, dat voor het eerst wordt vermeld in 1240. Uit een tekst van 1315 blijkt dat het een Brabants leen was. Het geslacht de Montferrant was één van de aanzienlijkste adellijke families van Haspengouw. Guillaume-Arnold, overleden in 1682, was de laatste telg van de familie die het kasteel van Batsheers bewoonde. Na die tijd raakte het in verval.

In de atlas van Averbode wordt ongeveer ter hoogte van het huidige kasteelgoed een redelijk grote, L-vormige constructie weergegeven, waarvan het niet duidelijk is in hoeverre het met het kasteel te associëren is. Duidelijker verbanden zijn er op de Ferrariskaart, waar het goed nog als klassiek tweeledig afgebeeld, met een opperhof-neerhofstructuur. Neerhof is de nog L-vormige hoeve (volume met rechter- en achtervleugel aan voorerf) aan straatzijde, ten zuiden van het opperhof, een U-vormig complex, met korte linker- en langere rechtervleugel, het erf open zijde naar het zuiden. Het terrein was ten oosten, noorden en westen nog gedeeltelijk van een omgrachting voorzien. In de Atlas der Buurtwegen is het beeld wat geëvolueerd: de hoeve is al semigesloten door een toegevoegde linkervleugel met uitbouwen aan straatzijde, de structuur van het kasteel, met korte linker- en langere rechtervleugel, wordt bevestigd; de site is ook niet langer omgracht.

Beschrijving

Het complex, ingeplant te midden van akker- en weiland, bleef zijn tweeledige structuur sindsdien behouden. De hoeve bleef in grote trekken in zijn midden-19de-eeuwse extensie bewaard: de achtervleugel (woonhuis) bleef daarbij herkenbaar als 18de-eeuwse component; in de huidige linkervleugel (schuur), die later werd heropgebouwd, werd een mergelstenen gevelsteen geïntegreerd, met het opschrift I R D/A O/1737, ook wel als 1787 te interpreteren: een restant van de oude rechtervleugel of van de na de Ferrariskaart toegevoegde linkervleugel? Linker-, straat- (poort) en rechtervleugel (stal) schijnen volumetrisch oudere constructies te volgen, mogelijk vakwerkstructuren.

De site van het kasteel (de Montferrantstraat 4) is nog steeds bebouwd, maar de samenhangende U-vorm is verdwenen. Tegenwoordig staan hier drie vrijstaande constructies, die wel zodanig zijn geschikt dat de vroegere U-vorm er nog in wordt weerspiegeld. De bebouwing omvat een dienstgebouw links, een fermette achteraan en een torenachtige constructie rechts. Enkel de toren zou een restant van het vroegere kasteel kunnen zijn; de fermette is recent, het dienstgebouw kan hoogstens gedeeltelijk met de vroegere korte linkervleugel worden geassocieerd, want het betreft op zijn minst een uitbreiding, die ondertussen overigens werd gemoderniseerd.

De hoeve bleef bewaard als complex van bakstenen volumes onder zadeldaken met Vlaamse pannen, de volumes geschikt omheen een gekasseid erf. Zoals aangehaald werd de linkervleugel verbouwd en dit is dan ook het enige niet-authentieke hoeve-onderdeel.

De straatvleugel is een ondiep volume, met rechts een rechthoekige poort onder zadeldakje, waarbij links een stalletje aansluit, gesloten aan straatzijde en aan erfzijde voorzien van een drietal deuren, kleine stalvenstertjes en een zoldervenster.

Het woonhuis is een dubbelhuis, zes traveeën breed en één bouwlaag hoog boven een licht verhoogde begane grond. De deur, getoogd, in een kalkstenen omlijsting met kalkstenen sluitsteen, neuten en deurkalf, wordt links en rechts geflankeerd door telkens twee getoogde, beluikte vensters in kalkstenen omlijsting met sluitsteen en sponningbeloop. Een opkamervenster in de uitertst linkse travee is omlijst in gerecupereerde, gebouchardeerde kalksteenblokken.

De stalvleugel is een geblokt volumetje onder hoog zadeldak, met aan erfzijde een tweetal deuren en een venstertje, de kopgevel-straatzijde gedeeltelijk met pannen beschoten en voorzien van een venstertje in de geveltop. Het volume sluit niet rechtstreeks bij het woonhuis aan, maar staat er via kleine aanbouwen mee in verbinding. Tegen de rechter-zijgevel is een garage aangebouwd onder pannen lessenaarsdak.

De torenconstructie die vermoedelijk het enige restant uitmaakt van het vroegere kasteel, is een bakstenen volume op rechthoekig grondplan, afgedekt door een pannen zadeldak. De constructie is twee bouwlagen hoog, omvat getoogde vensters in de langsgevels, een op twee zoldervenstertjes na blinde voorste kopgevel en een achterste kopgevel met wat lijkt op een houten kruiskozijn. De vensters in de rechterlangsgevel zijn onregelmatig gepositioneerd en verraden interne niveauverschillen.