Gesloten hoeve met bakhuis ()

Deze gesloten hoeve gaat minstens terug tot de 18de eeuw, maar heeft wellicht een oudere kern, blijkens het 17de-eeuwse bakhuis in de tuin van de hoeve. De tuin is ommuurd en grenst aan de vroegere dorpsdries met pomp.

Historiek

De hoeve wordt op de Ferrariskaart (1771-1778) al weergegeven als een semi-gesloten complex, met een open hoek linksvoor. Het voorprimitief kadasterplan en de Atlas der Buurtwegen geven een licht geëvolueerd beeld, met een quasi-gesloten complex, waarvan het ondiepe erf linksvoor via een doorrit toegankelijk is; op het perceel rechts wordt ook het bakhuis weergeven, dat de Ferraris blijkbaar niet had opgemerkt.

Beschrijving

Hoeve

De gesloten hoeve is opgebouwd uit verschillende volumes onder zadeldaken met Vlaamse pannen, geschikt omheen een rondom een rechthoekig, gekasseid erf. De straatvleugel omvat een inrijpoort met rechts aansluitende, voormalige stal, een rechtervleugel met woonhuis, achtervleugel met dwarsschuur en linkervleugel met stallingen.

De inrijpoort bevindt zich links lateraal in de straatvleugel en omvat aan straatzijde een korfboogpoort in een omlijsting van kalksteenblokken met negblokken in regelmatig verband; de geprofileerde sluitsteen draagt de datering 1773 (deze datering stemt vermoedelijk overeen met verbouwingen onder burgemeester Renier Knapen). De poortdoorgang is open aan erfzijde. De rechts aansluitende stal is tot woonhuis verbouwd, heeft een blinde straatgevel en een vernieuwde erfzijdegevel met gecementeerde plint, links een brede rechthoekige deur met trapje en hardstenen of gecementeerde bovendorpel, rechts daarvan een venster met hardstenen onderdorpel en hardstenen of gecementeerde bovendorpel; de tweede bouwlaag omvat twee vensters van hetzelfde type als het gelijkvloerse.

Het woonhuis is een dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen, met een neoclassicistische ordonnantie. Van de erfzijdegevel, wit gekalkt boven een hardstenen plint, gaat de rechtse travee schuil achter een uitbouw onder schilddak, in dezelfde vormentaal als de erfzijdegevel van de straatvleugel, met een deurtje in kalkstenen omlijsting en drie vensters met hardstenen onderdorpels en hardstenen of gecementeerde bovendorpels. De rest van de woonhuisgevel omvat in de tweede travee van links een rechthoekige deur in een geprofileerde kalkstenen omlijsting op neuten; links van de deur bevindt zich één, rechts ervan twee en over de gehele breedte van de tweede bouwlaag vier rechthoekige vensters met hardstenen boven- en onderdorpels. Het oorspronkelijke deur- en vensterschrijnwerk bleven bewaard, inclusief de houten vensterrolluiken.

Van de kopgevels, elk met aandak en vlechtingen, omvat de straatgevel twee kalkstenen keldergaten, twee gelijkvloerse en twee verdiepingsvensters, gelijkaardig aan de erfzijdevensters, inclusief het schrijnwerk en de rolluiken, alsook een zoldervenstertje in vlakke kalkstenen omlijsting. De keldergaten en vensters volgen een verschillende traveeverdeling.

De achtergevel is acht traveeën breed, met in de eerste bouwlaag van links naar rechts twee vensters, een deur, twee vensters, een deur, een venster en een lage muuropening (?). De vormentaal, inclusief schrijnwerk en rolluiken, is identiek aan deze van de erfzijdegevel. De tweede bouwlaag is blind, op een drietal oculi onder de dakrand na.

De linkerstalvleugel is een sobere baksteenconstructie, met aan erfzijde een duidelijke, verticale bouwnaad. De erfzijdegevel omvat van links naar rechts twee rechthoekige deuren in kalkstenen omlijsting, het eerste onder de inrijpoort, twee getoogde stalvensters, een rechthoekige deur in kalkstenen omlijsting en een lage rechthoekige poort onder gecementeerde of hardstenen latei; onder de dakrand, boven de tweede deur van links en de poort, bevindt zich telkens één rechthoekig zolderluik met hardstenen onderdorpel. De kopgevel-straatzijde omvat lage stalvensters en uilengaten in de geveltop, de achtergevel, met gecementeerde plint, een deur en lage stalvensters.

De dwarsschuur bleef bewaard als structuur in stijl- en regelwerk met vullingen in baksteenmetselwerk, het geheel rustend op een verhoogde bakstenen stoel. De erfzijdegevel wordt gedomineerd door een rechthoekige schuurpoort, met op de latei de datering 1837. Links van de poort, lateraal in de gevel, bevindt zich een deur met halfrond bovenlicht.

Omgeving van de hoeve

De hoeve is ingeplant in de franje van de kerksite en meer bepaald de hoevetuin, rechts van het complex, grenst aan het vroegere dorpsdriesje met pomp. De tuin is voorzien van een bakstenen muur, met naast het hoeve-woonhuis een poortje. In de tuin bevindt zich een bakhuis met in kern 17de-eeuwse stijlkenmerken.

Het bakhuis bleef bewaard als witgekalkte baksteenbouw onder een steil pannen zadeldak, de zijgevels met aandaken en vlechtingen; de kopgevel straatgevel is blind op een raampje in de geveltop na, de linkerzijgevel, uitgevend op het huis, omvat een deur in een geprofileerde omlijsting, geflankeerd door een venster, de rechterzijgevel een venstertje, tegen de achtergevel is een bakoven aangebouwd onder pannen zadeldakje, de vrije kopgevel met getoogd venstertje, aandak en vlechtingen.

  • PAUWELS D., SCHLUSMANS F. met medewerking van Muyldermans E. & Rombouts J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout.

Bron: Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DL002441, Heers: aspecten van Gutschoven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gesloten hoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/158402 (geraadpleegd op ).


Gesloten hoeve ()

Historiek

Op de Ferrariskaart (1771-77) staat een semi-gesloten hoeve aangeduid, in de 19de eeuw geëvolueerd tot gesloten, confer Atlas van de Buurtwegen (1843). Van de oudste kern rest het bakhuis, uit het midden van de 17de eeuw; poortgebouw met aansluitende stalvleugels en woonhuis dateren van 1773 en werden vermoedelijk gebouwd door burgemeester Renier Knapen; de schuur dateert van 1837.

Beschrijving

Gebouwen onder zadeldaken (Vlaamse pannen), rondom een rechthoekig, gekasseid erf. Ten zuidwesten, achter het woonhuis, ommuurde tuin.

Inrijpoort in de vleugel aan straatzijde met aansluitende stal in dezelfde vleugel, thans ingericht als woning. Het gebouw werd waarschijnlijk versmald: de gevel aan erfzijde is recent. Korfboogpoort in een omlijsting van kalksteenblokken met negblokken in regelmatig verband; geprofileerde sluitsteen met datering 1773.

Woonhuis (nok loodrecht op de straat), ten zuidwesten van het erf, uit dezelfde periode; de ordonnantie is evenwel neoclassicistisch en dateert uit het midden van de 19de eeuw. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen. Hardstenen plint. Rechthoekige vensters met hardstenen latei en lekdrempel; oorspronkelijk houtwerk. Rechthoekige deur in een geprofileerde hardstenen omlijsting op neuten; oorspronkelijk houtwerk. Zijgevels met aandaken en vlechtingen. De achtergevel heeft oculi in de zolderverdieping. Tussen het woonhuis en de vleugel aan straatzijde werd een recente, vierkante uitbouw geplaatst.

De stal, ten noordoosten van het erf, heeft een oude kern van 1773, doch ordonnantie uit het midden en de tweede helft van de 19de eeuw; duidelijke bouwnaad in het midden van de erfzijdegevel. De zolderluiken met hardstenen onderdorpel en de rechthoekige deuren in vlakke hardstenen omlijsting dateren uit het midden van de 19de eeuw, de overige muuropeningen uit de tweede helft van de 19de eeuw en later.

Achteraan het erf, dwarsschuur in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen; verhoogde bakstenen stoel. Rechthoekige schuurpoort, met op de latei de datering 1837. Een midden 19de-eeuwse deur met halfrond bovenlicht.

In de tuin, merkwaardig tweeledig bakhuis uit het midden van de 17de eeuw. Witgekalkte baksteenbouw van twee traveeën en één bouwlaag onder zadeldak met steile dakhelling; de deur in een geprofileerde, houten omlijsting dateert waarschijnlijk uit het midden van de 19de eeuw, de vensters zijn waarschijnlijk recent. Bakoven in een laag gebouwtje onder zadeldak (Vlaamse pannen). Alle zijgevels zijn afgewerkt met aandaken en vlechtingen.

  • S.N., Dorpskalender Heers 1998. BGJG-Vechmaal, Heers, 1998.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gesloten hoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32079 (geraadpleegd op ).