Teksten van Molen van Vliermaal

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32262

Molen van Vliermaal ()

De windmolen van Vliermaal op het Hoogveld is een bewaarde molenromp die teruggaat op een korenmolen, gebouwd in 1857, van het type stenen bovenkruier, bergmolen (beltmolen).

De molen is opgericht in opdracht van de toenmalige burgemeester van Vliermaal, Alphonse Adrien Jean François du Vivier-Vandenberg. Na de teloorgang van de watermolens op de bovenloop van de Mombeek, werd een molen opgetrokken op het hoogste punt van het landschap. Eens de maalactiviteit in 1908 was stopgezet, werd het molenwerk ontmanteld en de romp ter hoogte van de derde bouwlaag ingekort. Het gebouw kreeg nadien een agrarische functie. Volgens bronnen werd het graan van het nabijgelegen Kasteel Hoogland (19de eeuw) in de romp door paarden gedorst. De molen takelde snel af tot een ruïne. Vanaf 1966 werd de ruïneuze bovenverdieping van de romp ingekort, hersteld en bekroond met kantelen. De sterk aangepaste molenromp was een tijd in gebruik als dancing en werd in 2004-2005 heringericht tot woning. Hierbij werden de kantelen verwijderd. De belt was volledig afgegraven. Na 2013 werd de molenromp opnieuw hoger opgetrokken door een reconstructie van de bovenste zolderverdieping in een pseudo-ruïneuze toestand. 

Momenteel rest een ingekorte, conische bakstenen molenromp met verwerking van mergelsteen voor onder meer sluit- en boogstenen. De rondboogvormige poorten, deuren en vensters hebben aangepast schrijnwerk. De vensters zijn op een verticale lijn geplaatst. Door de afgraving van de belt zijn de gewelfde constructies van de vier invaarten (doorgang op de begane grond) zichtbaar, thans beschermd door een nieuwe buitenbekleding. Bij de aanpassing tot woning werden de invaarten, geflankeerd door bakstenen keermuren, aan de buitenzijde verbouwd en decoratief aangepast met verwerking van gotische stijlelementen zoals een spitsboogvormige inkomdeur met een natuurstenen omlijsting, een beglaasde vensterpartij met natuurstenen kozijnwerk en een deur met een vierpasmotief in het bovenlicht. Van het binnenwerk zouden enkel twee maalstenen resten.

De bakstenen aanbouw onder plat dak met garage dateert vermoedelijk van de periode wanneer de molen in gebruik werd genomen als woning.

  • PAUWELS D., SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout.

Auteurs:  Schlusmans, Frieda; De Sadeleer, Sibylle; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. & De Sadeleer S. & Pauwels D. 2020: Molen van Vliermaal [online], https://id.erfgoed.net/teksten/360731 (geraadpleegd op ).


Molen van Vliermaal ()

Ronde stenen berg- of beltgraanwindmolen, die nooit een specifieke naam heeft gehad. Wel is hij gekend als de windmolen op de "Ghelinberg" of van Vliermaal.

Bovenkruier, in 1857 opgericht in opdracht van Alphonse Adrien Jean François du Vivier-Vandenberg, burgemeester van Vliermaal, op de plaats "Kukkelberg", het hoogste punt in het landschap. Hij werd opgetrokken na de teloorgang van de watergraanmolens op de bovenloop van de Mombeek. Eens de maalactiviteit in 1908 stopgezet, werd het molenwerk ontmanteld en de romp ter hoogte van de derde bouwlaag ingekort. Het gebouw kreeg nadien een agrarische functie. De molen takelde vlug af tot een ruïne. In 1966 en volgende, herstelling van de afgebrokkelde bovenverdieping van de romp, aanbrengen van kantelen met reling en aanpassen als dancing. De belt is momenteel volledig afgegraven.

Bakstenen romp, voorzien van vier gewelfde gangen; mergelstenen afwerking. Rondboogvensters en -deuren met mergelstenen sluit- en aanzetstenen en dito lekdrempels en dorpels.

  • BOGAERTS D. e.a. 1986: Kortessem. 50 historische getuigen, (Tongeren), 58-59, illustratie.
  • BOGAERTS D. & VALGAERTS E. 1990: Kortessem. Een rijk molenverleden, Kortessem, 1990, 17, 35, 180, 190-200 (met illustraties), 202, 206, 208, 216.
  • GIELEN E. 1986: Vliermaal. Dorpsmonografie, onuitgegeven verhandeling (Hasselt), 43-44, afbeelding.
  • GILISSEN J. 1981: Kortessem in oude prentkaarten, Zaltbommel, prentkaart nummer 29.
  • S.N. 1996: Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg, Borgloon-Rijkel, 24-25.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. & Pauwels D. 1999: Molen van Vliermaal [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32262 (geraadpleegd op ).