Zuidwest-noordoost georiënteerd bedehuis, gelegen ten noordwesten van de straat, in een ommuurd en opgehoogd kerkhof. Bakstenen pijlers aan de straatzijde, met hardstenen afwerking.

Historiek

Van de oude romaanse kerk, uit de 11de eeuw, bleef enkel de toren bewaard en een stuk muur ingebouwd in de nieuwe kerk. De onderbouw van de toren dateert uit de 11de eeuw, de boven- uit de 12de eeuw. Het romaanse bedehuis had zeker niet meer dan drie traveeën. Aan beide zijden van het koor waren er zijkapellen, hetgeen doet veronderstellen dat de oude, in 1597 herstelde kerk driebeukig was. Aan beide zijden van het koor bevonden zich drie kleine vensters.

In 1727 werden ze hersteld en werd er een venster achter het hoogaltaar bijgevoegd. In 1727 lieten de kanunniken van Hoei nieuwe altaartreden van hardsteen leggen. Eén werd hergebruikt voor de trede van het nieuwe koor in 1785 (vandaar op de trede het dubbele jaartal, 1727 en 1785). Op 1 juli 1778 verbood Baron de Looz, aartsdiaken van Haspengouw, de kerk nog te gebruiken, omwille van bouwfysische problemen. Het kapittel van Hoei werd verplicht met het geld der tienden van Vliermaal een nieuwe kerk te bouwen. De toren, die onder de bevoegdheid van de gemeente viel, bleef bewaard.

De werken werden op 1 augustus 1783 aangewezen aan de aannemers Noblesse (Hoei) en Jamotte (Voting). Eerstesteenlegging op 9 oktober 1783 door pastoor Billen; voltooiing van het classicistische schip in september 1785. In 1786 werd de toren opnieuw met leien bedekt. Sluiting gedurende de Franse Revolutie. In 1924, 1952-53 en 1990-91, herstelling van leien bedaking van toren en schip; restauratie van de toren naar ontwerp van architect Alb. Nivelle Riemst) in 1978-83.

In 1996 geplande restauratiewerken aan ex- en interieur naar ontwerp van het architectenbureau P. Stevens (Hasselt), in het voorjaar van 1999 goedgekeurd.

Beschrijving

De plattegrond beschrijft een driebeukig schip van vijf traveeën met eertijds voorstaande, nu deels ingebouwde westtoren en een koor van één rechte travrr met halfronde sluiting, ten zuiden geflankeerd door de recentere sacristie (begin 19de eeuw). Een verlenging van de zuidelijke zijbeuk vormt het recente ingangsportaal, naast de toren.

Ongelede en blinde toren van vijf bouwlagen, opgetrokken uit silex, Romeinse tegulae, mergel-, kalk-, bak-, puim- en ijzerzandsteen, volgens overlevering afkomstig van de Romeinse stadsomwalling van Tongeren. De silexbouw rust op een fundering van hardsteen, nu deels zichtbaar. Gedichte rondboogvormige muuropening met boogrug van baksteen ten noorden, de oorspronkelijke ingang. Lichtgleuven op de bovenverdieping en rondbogige galmgaten op de bovenste verdieping uit de 12de eeuw. Mergelstenen daklijst. Tentdak (leien), bekroond door windhaan.

Begin 19de-eeuws ingangsportaal van baksteen op een gecementeerde plint, onder lessenaarsdak met dakschild ten zuiden (leien); daklijstbalkjes. Getoogde deur.

Schip en koor van baksteen op mergelstenen plint; overstekend leien zadeldak op daklijstbalkjes. Rondboogvensters in de vier laatste traveeën van het schip, in vlakke hardstenen omlijstingen met negblokken in regelmatig verband. Dito vensters in het koor, één aan elke zijde van de koortravee en één centraal in de halfronde sluiting.

Sacristie van baksteen, onder tentdak (leien), uit het begin van de 19de eeuw. Rechthoekige vensters in vlakke hardstenen omlijstingen. Recente rechthoekige deur.

Bepleisterd en beschilderd interieur. Pseudo-basilicale opstand. Middenbeuk met zuilen en een gekorniste kroonlijst, waarboven een tongewelf. Geplafonneerde zijbeuken. Koor met pilasters, geornamenteerde gordelbogen en platte pseudo-ribben in de koorsluiting .

Mobilair

Schilderijen met voorstelling van Onze-Lieve-Vrouw, door de Evangelist Johannes aangewezen aan de Heilige Bonaventura, Augustinus en Gregorius (18de eeuw); Sint-Elisabeth (18de eeuw); Sint-Augustinus (18de eeuw); Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis (19de eeuw); Christus aan het kruis, naar A. Van Dyck (19de eeuw).

Gepolychromeerde beelden: Sint-Blasius, Luik (circa 1500-10?); Sint-Lucia, tweede patroonheilige van de parochie, met schenker, Luik of Tongeren (?), (1530-1540), in nis van lindehout (18de eeuw); Heilige Agapitus (circa 1600); Sint-Sebastiaan (17de eeuw), patroon van de Vliermaalse schutterij, in een nis uit de 17de eeuw. Eertijds gepolychromeerde beelden: Christus aan het kruis en beeld van Sint-Jan de Evangelist (eerste helft 13de eeuw, armen van Christus uit de 18de eeuw), onderdelen van een Calvariegroep; Sint-Augustinus (circa 1700, Luikse school van Delcour), afkomstig van het cellebroedersklooster van Hasselt; Johannes a Deo (circa 1700, Luikse school van Delcour), met dito herkomst. Beeld van Sint-Christoffel, Tirol (20ste eeuw), in een houten nis (17de eeuw) afkomstig uit een veldkapel. Kruisweg door A. De Beule (1911).

Barokhoofdaltaar in gemarmerd hout (tweede helft 18de eeuw, Lodewijk XVI), afkomstig van de Cellebroederskerk van Hasselt; zijaltaren in gemarmerd hout uit het eerste kwart van de 19de eeuw; eiken preekstoel (tweede helft 18de eeuw, Lodewijk XVI) en communiebank (tweede helft 18de eeuw, Lodewijk 16de eeuw), verwerkt in het nieuwe altaar van de kerk en in beide ambo's; twee eiken biechtstoelen (18de eeuw), de éne in Lodewijk XV-stijl, de andere classicistisch. Doksaal (19de eeuw); waardevol orgel van Pereboom & Leyser (Maastricht) (1885), in een kast gebouwd door Clerinx, hersteld en omgebouwd in 1973 door E. Verschueren (Tongeren); romaanse doopvont (12de eeuw), met barokke koperen bedekking (18de eeuw).

Kerkhof: kruisbeeld tegen rechter buitenmuur van de kerk (vermoedelijk 14de eeuws, gotisch), met vernieuwde armen; hardstenen grafkruisen, één met gotisch opschrift en voorts van Ian C[?]eper Celis, zijn echtgenote Anna Timermans en zoon Lodvwick († 1632); graf van pastoor Bijnens van Vliermaalroot († 1834).