erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Amandus

bouwkundig element
ID
32294
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32294

Juridische gevolgen

Beschrijving

De oude kerk, op de Ferrariskaart (1771-77) en in de Atlas van de Buurtwegen (1846) zuidwest-noordoost georiënteerd (nok parallel aan de straat), werd bouwvallig verklaard.

De nieuwe kerk, noordwest-zuidoost georiënteerd, dateert van 1865-1872 en werd gebouwd naar ontwerp van architect H. Jaminé (Hasselt). Gelegen aan de hoek met de Keipoelstraat. Deels ommuurd kerkhof rond het bedehuis.

Eclectische éénbeukige zaalkerk met neoromaanse inslag, confer onder meer de rondboogvensters met driekwartzuiltjes en rondstaaf, de rondbogige spaarvelden en het dito portaal. De plattegrond beschrijft een schip van drie traveeën met voorstaande noordwestelijke toren en een koor van één rechte travee met halfronde sluiting, links geflankeerd door de sacristie.

Baksteenbouw met verwerking van hardsteen voor de sokkel en mergelsteen voor deur- en vensteromlijstingen, waterlijsten, en kraagstenen. Leien bedaking. Noordwesttoren, bestaande uit vier geledingen, op hardstenen sokkel, met haaks op elkaar gestelde steunberen en gemarkeerd door mergelstenen waterlijsten op kraagstenen. Mergelstenen rondboogportaal: rechthoekige deur met halfrond bovenlicht, geflankeerd door driekwartzuiltjes onder een archivolt, gevat in een driehoekig pseudo-fronton met kruisbloem; oorspronkelijk houtwerk met ijzerbeslag, waaiervormige houten roedeverdeling in het bovenlicht. Tweede bouwlagen met zespasvormig venster. Derde bouwlaag met twee uurwerken (voor- en linkerzijde) in rondbogig spaarveld, met kleinere dito nis onderaan en twee flankerende driekwartzuiltjes. Vierde bouwlaag met telkens twee rondbogige galmgaten waarboven een kleinere dito muuropening, getrapt spaarveld, gemarkeerd door gekoppelde kraagstenen, en puntgevelbekroning; ingesnoerde naaldspits.

Links van de toren: kwartcirkelvormige doopkapel met rondbogig spaarveld op lisenen, waarboven dito fries. Rechts van de toren: ronde traptoren van drie geledingen met kleine rondboogvenstertjes; conisch dak.

Schip en lager koor op bakstenen sokkel met hardstenen afzaat, voorzien van rondbogige spaarvelden, steunberen en mergelstenen kroonlijst op kraagstenen; zadeldaken, halfconisch dak boven de koorsluiting. Rondboogvensters met rondstaaf, steunend op driekwartzuiltjes; middentravee aan de rechterkant en koorsluiting met vierpasvormige vensters; linkerzijde van de koortravee met drielicht, gevat in een spaarveld, bekroond door een rondboogfries.

Sacristie onder lessenaarsdak. Rondbogige muuropeningen. Middenrisaliet met puntgevelbekroning, waarboven kruisbloem.

Bepleisterd en beschilderd interieur. Afdekking door middel van graatgewelven tussen rondbogige gordelbogen, rustend op pilasters, in het koor op neoromaanse driekwartzuiltjes. Halve koepel boven de koorsluiting.

Mobilair: Geschilderde kruisweg door Beyaert (1920). Jezus aan het kruis, gepolychromeerd hout, vernieuwd kruis, Luiks (1520-1530).

Hoofdaltaar, retabel met twee nissen waarin beelden van Sin-Remaclus en -Bavo, expositietroon met Hostiedragende monstrans, eik (circa 1865) ; twee barokke zijaltaren (begin 18de eeuw) met nissen waarin gepolychromeerde houten beelden van Onze-Lieve-Vrouw met Kind (links, circa 1910) en van Sint-Amandus (rechts, circa 1910), geschilderd en gemarmerd hout; biechtstoel, eik (derde kwart van de 19de eeuw); neoromaanse communiebank (circa 1865); anoniem orgel met werken door Leyser (Tongeren, 1913), hersteld en omgebouwd door A. Joris (Hasselt) en E. Verschueren (Tongeren, 1972). Romaanse doopvont van hardsteen (12de eeuw).

Aan de noordgevel van het schip: gotisch kruisbeeld (circa 1500). Op het kerkhof: hardstenen grafkruisen van Jan Stass en echtgenote Catharine van Asch (1680), Joannes Van den Born (+ 1748) en echtgenote Maria Walewyns (+ 1772), Michael Warnants (+ 1809) en echtgenote Aldegondis Coenen (+ 1812). Tegen de kerkmuur ten noorden van het portaal: vierkant hardstenen gedenkteken, ten name van pastoor Joes Collet (1665).

  • Archief Afdeling Monumenten en Landschappen Brussel, plannenfonds Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, provincie Limburg, Zammelen, parochiekerk Sint-Amandus.
  • BOGAERTS D. e.a., Kortessem. 50 historische getuigen, (Tongeren), (1986), p. 50-51, ill.
  • DRIESEN W., Bulletin..., p. 131.
  • HENDRICKX C. e.a., Het orgelbezit..., p. 238.
  • MEUL V. & JAMINE W, Van Waterstaatskerk tot Mijncité. Een historiek van het bouwen in Limburg door drie generaties provinciale bouwmeesters Jaminé (1832-1921), Cultureel erfgoed in Limburg; 2, Hasselt, 1999, p. 234.
  • S.N., Kunstschatten uit het oude landdekenaat Tongeren (tent.cat.), Tongeren, 1967, p. 26,79.
  • S.N., Laat-gotische beeldsnijkunst..., inv.nr. 318.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Amandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32294 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.