erfgoedobject

Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart of Sint-Eligiuskerk

bouwkundig element
ID
32355
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32355

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zuidwest-noordoost georiënteerd bedehuis, gelegen aan de hoek met de Fonteinstraat; ommuurd kerkhof aan de noordoostzijde. Op de plaats van de huidige kerk stond in elk geval een vroeger bedehuis, aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77) en in de Atlas van de Buurtwegen (1846), waarlangs toen ook ten oosten een straat liep.

Eclectische kerk met sterke neoromaanse inslag, gebouwd tussen 1863 en 1871 naar ontwerp van architect H. Jaminé (Hasselt); plechtige inwijding op 5 juli 1878. In 1913: reconstructie van de zoldering naar ontwerp van H. Martens (Stevoort). De kerk was minstens tot 1971 beschilderd op de wanden en het gewelf van de koorsluiting, alsook op de koepel en pendentiefs boven de koortravee.

De plattegrond beschrijft een middenschip van vier traveeën, twee zijbeuken van vier traveeën, een ingebouwde zuidwesttoren en een koor van één rechte travee met halfronde sluiting, ten noordwesten geflankeerd door de sacristie en ten zuidoosten door een bergruimte, op het ontwerp ook als sacristie aangeduid.

Bakstenen gebouw met afwerking van hardsteen en mergel. Sokkel met gecementeerde en hardstenen afzaat. Neoromaans zijn de ordonnerende spaarvelden en lisenen, toegepast in alle opstanden; ook markante rechte en klimmende boogfriezen van mergelsteen in de eerste zuidwest-partij en de blinde koorpartij.

Meer uitgewerkte zuidwest-partij met ingebouwde toren onder tentdak (kunstleien); vier bouwlagen van ongelijke hoogte; middenrisaliet van de eerste en tweede bouwlaag uitlopend op een pseudo-fronton; oprijzende vierkante torenromp vanaf de derde bouwlaag. Rondboogportaal naar romaans patroon; mergelstenen zuilen met hardstenen sokkel en bladwerkkapitelen onder een gekorniste kroonlijst van mergelsteen, deels gecementeerde archivolten en dito boogveld. Rechthoekige deur in een geprofileerde mergelstenen omlijsting met hoekconsoles. Oorspronkelijk houtwerk met ijzerbeslag. Erboven, typisch verdiept rondbogig tweelichtvenster met neoromaanse zuiltjes met teerlingkapiteel en uitgewerkt timpaan. Romp van twee geledingen, aan elke zijde eindigend op een pseudo-fronton met aflijnend klimmend fries; oculi in mergelstenen omlijsting, met uurwerk aan gevelzijde en erboven galmgaten met ingeschreven archivolt op gelijkaardige zuiltjes met teerlingkapiteel.

Aanleunende halfronde traptoren met rondboogvormig venstertje, mergelstenen waterlijst en overhoekse muizentandfries aan de zuidoostzijde.

Middenbeuk met blinde bovenmuren onder zadeldak (kunstleien); zijbeuken onder lessenaarsdaken, afgewolfd aan zuidwest- en noordoostzijde (kunstleien); opstand van de zuidwestgevels aansluitend bij deze van de torenpartij. Zijgevels geritmeerd door ingeschreven, getraliede rondboogvensters op afgeschuinde hardstenen lekdrempels met mergelstenen maaswerk, tweelichten in zijbeuken, sacristie en bergruimte, drielichten in de koortravee met zuiltjes voorzien van teerlingkapitelen. Bergruimte met rondboogdeur, onder lessenaarsdak met noordoostelijk dakschild (kunstleien). Gelijkaardige sacristie, evenwel zonder rondboogdeur.

Bepleisterd en beschilderd interieur. Basilicale opstand. In de middenbeuk rondbogige scheibogen opgevangen door zuilen met mergelstenen teerlingkapitelen; pijlers met dito halfzuilen tussen derde en vierde travee; oplopende pilasters aansluitend bij de gekorniste kroonlijst met rondboogfries en de geprofileerde gordelbogen van het tongewelf. Kruisgewelven van de zijbeuken, aan gevelzijde steunend op pilasters; eveneens gordelboog tussen derde en vierde travee. Koepel op pendentiefs boven koortravee. Halve koepel met grotendeels behouden Maria-Hemelvaart-beschildering (tweede helft 19de eeuw) boven de apsis.

Mobilair: gepolychromeerde houten beelden van Onze-Lieve-Vrouw met Kind, staande op de halve maan (16de eeuw) en van St.-Eligius (17de eeuw).

Neoromaans hoofdaltaar ter ere van Onze-Lieve-Vrouw, naar ontwerp van architect V. Lenertz (1864-1914) (circa 1897), marmer en gepolychromeerd hout (circa 1865); twee neogotische zijaltaren ter ere van Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Eligius (1884); portiekaltaar in doopkapel, gemarmerd hout (midden 18de eeuw); voormalige neoromaanse eiken preekstoel, met voorstelling in reliëf van de vier evangelisten (tweede helft 19de eeuw), verwerkt tot het nieuwe altaar en een lezenaar; twee neogotische biechtstoelen (1890); doopvont met stenen bekken (eind 18de eeuw?), deksel in messing. Figuratief glasraam (1822).

Hardstenen gedenktekens tegen de voorgevel, rechts voor de gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog, links voor die uit de Tweede Wereldoorlog.

Steen tegen de kerkmuur, met inscriptie die de wijding van de Onze-Lieve-Vrouwekapel, welke eens dienst deed als kerk, op 30 mei 1647 vermeldt.

  • Archief Afdeling Monumenten en Landschappen Brussel, plannenfonds Koninklijke Commissie voor Monumenten en landschappen, provincie Limburg, Vliermaalroot, parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart of Sint-Eligiuskerk.
  • Bondige inventaris..., p. 297.
  • BOGAERTS D. e.a., Kortessem. 50 historische getuigen, Tongeren, 1986, p. 76-77, ill.
  • DRIESEN W., Bulletin..., p. 131-132.
  • GEUKENS D., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Limburg, Kanton Bilzen, Brussel-St.-Truiden, 1975, p. 37.
  • GILISSEN J., Kortessem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981, prentkaarten nrs. 18, 29.
  • MEUL V. & JAMINE W, Van Waterstaatskerk tot Mijncité. Een historiek van het bouwen in Limburg door drie generaties provinciale bouwmeesters Jaminé (1832-1921), Cultureel erfgoed in Limburg; 2, Hasselt, 1999, p. 235.
  • REMANS G., Vliermaalroot, (Limburg, 27, 1947-1948, p. 16-17, 31-34, 35, afbn. 7-8).
  • VERHELST K. & VAN LAERE R., De Eerste Wereldoorlog in Limburg. Verslagen, (Limburgse Documenten, 1.8), 2. Hasselt, 1997, p. 946, 947.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Kerkhof van Vliermaalroot

  • Is deel van
    Vliermaalroot


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart of Sint-Eligiuskerk [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32355 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.