erfgoedobject

Bombroekmolen

bouwkundig element
ID
32389
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32389

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Bombroekmolen
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Het betreft één van de twee watergraanmolens van het onderslagtype op het grondgebied van de oude heerlijkheid Kortessem, op de Ferrariskaart (1771-77) aangeduid als Moulin de Cortesem en eveneens te vinden in de Altas van de Buurtwegen (1844).

De molen werd aangedreven door de Mombeek en de Winterbeek, die vroeger Broekbornbeek werd genoemd.

Eerst vermeld in 1292. Bij akte van 13 maart 1292 sluiten Theodorus van Winclehoven, landcommandeur van de Nederlanden, en Willem van Horne, heer van Kortessem een overeenkomst aangaande de molens van Kortessem gelegen in Bumbruc (Bombroek) en Limertinghen (Luimertingen). De molen van Bombroek zal worden heropgericht in opdracht van de Duitse Orde op dezelfde plaats of op een andere, volgens deskundigen beter geschikte plaats. Voorts dragen beide partijen de onderhouds- en uitbatingskosten en innen ze elk voor de helft de opbrengsten en inkomsten.

Beide molens zijn zogenaamde banmolens. Onder de latere eigenaars vermelden we enkel baron Adrien Servais Joseph Alard de Heusch, die de molen koopt in 1847. Hij blijft in werking tot in 1955.

In 1964 vernieuwd molenhuis onder zadeldak (nok loodrecht op de straat, mechanische pannen), met oudere kern (?). Aansluitende schuur met schob onder doorlopend dakschild, met vakwerkgevel aan noordoostzijde, uit de tweede helft van de 19de eeuw.

Stallen, achteraan het erf tussen woon- en molenhuis, onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit de tweede helft van de 19de eeuw. Enkele oorspronkelijke muuropeningen. Het gerestaureerde houten rad met ijzeren schoepen, tegen de rechterzijgevel van het molenhuis, is, samen met de betonnen sluizen van 1944, de enige rest van het molenwerk. Het waterrad in zijn huidige vorm dateert van vóór de Tweede Wereldoorlog. In 1947 werd het bestaande rad aangepast en gedeeltelijk vernieuwd. Molenboom, naaf en armen bleven behouden, maar de houten velg en de alpen werden verwijderd.

  • Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg. Borgloon-Rijkel, 1996, p. 38.
  • BOGAERTS D. e.a., Kortessem. 50 historische getuigen, (Tongeren), (1986), p. 18-19, ill.
  • BOGAERTS D.& VALGAERTS E., Kortessem. Een rijk molenverleden, Kortessem, 1990, p. 14 (ill. 3), 16, 18 (ill. 5), 19, 21, 22, 23, 25, 26 (ill. 9), 27, 29, 35, 36, 39, 48, 50, 73-96 (met ills), 201, 216, 217.
  • DARIS J., Notices historiques sur les églises du diocèse de Liège, 10. Luik, 1882, p. 169-173.
  • GILISSEN J., Kortessem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981, p. 1, prentkaart nr. 21.
  • REMANS J., De families Palmers en Alen. Diepenbeek, Kortessem, s.l.e.a., p. 99, 102 (afb.), 103, 104 (afb.).
  • ROEBBEN, J., Kapellen in Groot-Kortessem, Kortessem, 1996, p. 30-31, fig. 14.
  • SMITT C., Kortessem, onuitg. verhandeling, Hasselt, 1978, p. 8, 23, 69, 70 (ill.).

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Watertuintjes bij de Bombroekmolen

  • Is deel van
    Bombroekstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bombroekmolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32389 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.