Vakwerkhoeve ()

Hoeve in vakwerk uit de eerste helft van de 19de eeuw, waarbij de gebouwen in een U-vorm rond een erf werden gebouwd.

Het woonhuis staat ingetekend op het primitief kadasterplan en dateert minstens van 1841. De volgende decennia breidde de hoeve uit tot een L-vormig volume met de stallingen langs de Winkelstraat (Buurtwegenatlas 1840-1844). De opstelling van de verschillende gebouwen tot een U-vormig geheel rond een erf dateert volgens kadasterschetsen uit 1901.

In 2004 waren de gebouwen in een u-vorm rond een erf opgesteld. Het woonhuis met stal en inrijpoort lag parallel langs de rooilijn van de Hasseltsesteenweg. Aansluitend was er een linkervleugel parallel met de Winkelstraat met stallingen. De achtervleugel stond los van de andere gebouwen en fungeerde als schuur en wagenhuis. Het erf was gedeeltelijk gekasseid en omvatte een mestvaalt.

De hoevegebouwen behielden tot de jaren 2010 grotendeels hun vakwerkstructuur met authentieke lemen vullingen en kalkafwerking. De hoeve bleef in gebruik tot 2012. Door jarenlange leegstand en verval stortte in 2016 een deel van de schuur in. In 2022 en 2023 werd de vakwerkhoeve herbestemd tot cohousingproject.

De volumes van de schuur, stal en het woonhuis werden bij het herbestemmingsproject overgenomen, maar een aantal meter verplaatst verder van de rooilijn van de Hasseltsesteenweg. Een gedeelte van het woonhuis en de stal parallel met de Winkelstraat is een nieuwe vakwerkbouw volgens hedendaagse technieken. De oorspronkelijke indeling van het woonhuis met kamer met gemeenschappelijke schouw, opkamer en kelder is afleesbaar in het ontwerp van de erfgevel. De voormalige schuur is vandaag een hedendaagse interpretatie van de voormalige vakwerkschuur. Een gedeelte van de oorspronkelijke vakwerkstructuur van de schuur kon gerecupereerd worden.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002291, Vakwerkhoeve Kortessem Hasseltsesteenweg 147 (S.N. 2004).
  • Onroerend Erfgoed, Digitaal opheffingsdossier 4.001/72030/101.1, Vakwerkhoeve met erf en omgeving in Kortessem (S.N. 2023).

Auteurs:  Sys, Annelien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/430732 (geraadpleegd op ).


Vakwerkhoeve ()

Hoeve in vakwerk uit de 19de eeuw, waarbij de gebouwen in een U-vorm rond een erf werden gebouwd.

De vakwerkhoeve ligt op de hoek van de Hasseltsesteenweg en de Winkelstraat.

Op de plaats van het tegenwoordige, U-vormige complex wordt in de Buurtwegenatlas (1840-1844) reeds een L-vormig volume weergegeven aan de steenweg. Het is onduidelijk in hoeverre hiervan elementen in de huidige constructie geïntegreerd bleven.

De hoeve omvat een straatvleugel (langsheen de Hasseltesteenweg) met woonhuis, stal en inrijpoort, een aansluitende linkervleugel (langsheen de Winkelstraat) met stallingen en los daarvan een achtervleugel die in oorsprong fungeerde als schuur en wagenhuis. De schuur wordt nu grotendeels als stal gebruikt. Tussen de linkervleugel en de schuur is een open doorgang naar het hinterland bewaard. Tegen de achter- en rechter-zijgevel van de schuur is een aanbouwsel gebouwd in betonplaten en snelbouwstenen onder golfplaten lessenaarsdaken; het aanbouwsel aan de rechterzijde strekt zich verder uit langsheen de rechterflank van het erf. Het erf is gedeeltelijk gekasseid en omvat een mestvaalt.

De breedte van het woonhuis, dat het linkergedeelte van de straatvleugel uitmaakt, wordt aan erfzijde gemarkeerd door een oorspronkelijk dakschild met Vlaamse pannen; de rest van het zadeldak is vernieuwd met mechanische pannen. Welk gedeelte van de vleugel voorbehouden werd als woonhuis blijkt uit de positie van een schoorsteen ter hoogte van de overgang naar de stal. Een tweede schoorsteen, centraal boven het woonhuisdeel, doet een traditionele binnenindeling met centraal verwarmde ruimten vermoeden.

Het woonhuisdeel aansluitend bij de linkervleugel bleef grotendeels als vakwerkconstructie bewaard, met stijl- en regelwerk rustend op een bakstenen stoel, verhoogd in de vrije linkse kopgevel. Aan de straatzijde werd de originele leemvulling vervangen door baksteenmetselwerk. Vier grote rechthoekige vensters markeren aan de voorgevel evenveel traveeën, de twee linkervensters hebben schrijwerk zonder bovenlicht. De erfzijdegevel van het vakwerkdeel behield de originele leemvulling en omvat drie kleine venstertjes, waarvan het rechtse op opkamerniveau.

Het rechter gedeelte van het woonhuis is versteend. Aan steenwegzijde omvat het stenen gedeelte twee traveeën, met een getoogde deur en dito venster. Aan erfzijde zijn er drie traveeën te signaleren, met twee rechthoekige deuren en een dito venster. Het versteende gedeelte werd waarschijnlijk op de bij het woonhuis aanleunende stal gewonnen. Deze stal is ook volledig versteend en omvat aan steenwegzijde een laag getoogd stalvenster, en aan erfzijde een rechthoekig stalvenster en dito deur. Aan het rechter-uiteinde van de steenwegvleugel is een laterale poortdoorgang te situeren, aan straatzijde afgesloten met houten poortwerk, aan erfzijde open.

De linkervleugel omvat een hoog deel, aanleunend bij de steenwegvleugel en in het verlengde daarvan, langsheen de open doorgang naar het hinterland, een laag deel. Het geheel behield een vakwerkskelet en zadeldaken met Vlaamse pannen, maar het oorspronkelijke vulmateriaal is vervangen door bak- en snelbouwstenen. De buitengevels (zijde Winkelstraat) zijn blind, de erfzijdegevel van het hoge volume omvat tweede deuren, twee vensters en een laadvenster, de erfzijdegevel van het lage volume omvat vier deurtjes.

Ook de achtervleugel behield een vakwerkskelet en een zadeldak met Vlaamse pannen. De oorspronkelijke vulling met vitswerk, leem en kalk bleef deels bewaard en werd deels vervangen door bak- en snelbouwstenen. Aan erfzijde omvat een centrale schuurpoort, rechts een wagenhuispoort, een deur en laadvensters, links een deur en venster. Tegen de linker-zijgevel van de schuur werd een latrine en een laag stalvolume aangebouwd, in vakwerk onder een lessenaarsdak met Vlaamse pannen. De latrinedeur bevindt zich aan erfzijde, drie staldeurtjes zijn langsheen de open doorgang naar het hinterland te situeren.

  • PAUWELS D., SCHLUSMANS F. e.a. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel – Turnhout, 365-366.

Bron: Beschermingsdossier DL002291, Korstessem Hasseltsesteenweg 147: Vakwerkhoeve (digitaal dossier)
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/153269 (geraadpleegd op ).


Hoeve in U-vorm ()

Voormalige, eertijds mogelijk gesloten hoeve, heden U-vormig met woonhuis aan de straatkant, reeds aangeduid in de Atlas van de Buurtwegen (1844) als een L-vormig complex. Erf niet toegankelijk.

De verstening van de stal en de poortvleugel rechts dateert uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Links aansluitend bij de stal en onder doorlopend zadeldak (nok parallel aan de straat, mechanische pannen): woonhuis, waarvan de linker vier traveeën in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen zijn bewaard. Vier voorheen beluikte vensters. Versteende zijgevel met recente beschieting (golfplaten).

Ten noordwesten, stallen en varkensstallen in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen, onder zadeldak (Vlaamse pannen).

Achteraan het erf, evenwijdig met het woonhuis, dwarsschuur en stal in stijl- en regelwerk met lichtblauw gekalkte lemen vullingen, onder zadeldak (Vlaamse pannen).

  • VANAUDENAERDE J., Kortessem ...,.,1, Kortessem, 1991 p.53-54, ill.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32416 (geraadpleegd op ).