Vakwerkhoeve ()

Semi-gesloten hoeve in vakwerk, minstens uit de eerste helft van de 19de eeuw.

HISTORIEK

De hoeve, ingeplant in het oude gehucht Herbroek, heeft mogelijk een voorgeschiedenis die reikt tot de Ferrariskaart (1770-1778), waar de ‘Hameau Herbrouck’ wordt weergegeven als een breed uitgesmeerd cluster van gebouwen, afgewisseld met landbouwland, aan weerszijden van de huidige Herbroekstraat. Mogelijk is één van de gebouwen te associëren met het huidige semi-gesloten hoeve, maar dat is niet met zekerheid uit te maken.

Op de primitieve kadasterkaart is de hoeve weergegeven als een vleugel dwars op de straat en een vrijstaande achtervleugel. Meer naar het oosten staat nog een klein volume (bakhuis?). De weergave in de Atlas van de Buurtwegen (1840-44) lijkt te dateren van na het primitief kadaster. De hoeve wordt hier weergegeven in een U-vormige compositie, met een vrijstaande linkervleugel, een nieuwe rechtervleugel en een achtervleugel die uitspringt ten aanzien van de rechtervleugel.

De nieuwe toestand op de mutatieschets van 1857 ziet er als volgt uit: een U-vormig complex waarbij de linkervleugel onveranderd is van volume; de achtervleugel lijkt verplaatst te zijn (staat nu half tegen de zijgevel van de linkervleugel). In 1887 blijkt het kleine volume (bakhuis?) verdwenen te zijn. Ten laatste in 1943 is de buitenhoek tussen linker- en achtervleugel ‘opgevuld’ en is er een kleine muur (?) gezet aan de straatzijde. Recent werden de rechtervleugel en de muur aan de straatzijde aangepast in imitatie-vakwerk.

BESCHRIJVING

De hoeve is een semi-gesloten hoeve met woonhuis in de linkervleugel, stal en dwarsschuur in de achtervleugel, varkensstallen in de rechtervleugel, aan straatzijde aansluitend een muurtje en toegangspoort. Alle componenten (met uitzondering van gerenoveerde rechtervleugel en muurtje) zijn opgetrokken in stijl- en regelwerk met lemen vullingen, het geheel wit overkalkt boven een gepikte bakstenen stoel en plint onder pannen zadeldaken, mechanische pannen boven het woonhuis en de voormalige stallen, Vlaamse pannen boven de andere componenten.

Het woonhuis is een volume van vijf traveeën (zes ankerbalkgebinten), met onderkelderde opkamer in de eerste travee van links. De erfzijdegevel omvat een zeer klein opkamervenstertje, een aangepaste deur en een beluikt kozijntje en een bolkozijntje met beluikte linkerkozijn. De kopgevel-straatzijde omvat een beluikt bolkozijn en twee kleine beluikte kozijntjes op de verdieping, de achtergevel omvat twee grote aangepaste, beluikte vensters.

De dwarsschuur omvat aan erfzijde een centrale schuurpoort, links en rechts geflankeerd door een deurtje; uiterst links in de gevel bevindt zich een staldeur met erboven een zolderluik. Aan de achterzijde is er bijgebouwd in baksteen. Ook het werkhuis, in de buitenhoek tussen woning en dwarsschuur, is opgetrokken in baksteen.

De varkensstallen (rechtervleugel) zijn sterk aangepast in een imitatie-vakwerkstijl. Ze horen niet bij de bescherming als monument.

Interieur De woning heeft nog een traditionele indeling: aan de zuidoost-zijde een centrale ruimte die gescheiden wordt door een haard; aan de noordwest-zijde de inkom en twee kleine kamers; het noordoostelijke uiteinde (straatkant) bevat de opkamer. De achtervleugel bevat een schuur in de rechterhelft en twee stallen in de linkerhelft.

  • PAUWELS D., SCHLUSMANS F. e.a. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Turnhout, 368-369.

Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002435, Kortessem - Vakwerk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/153303 (geraadpleegd op ).


Heden semi-gesloten hoeve ()

Heden semi-gesloten hoeve, in de Atlas van de Buurtwegen (1844) aangeduid als een U-vormig complex; grosso modo zelfde opstelling van de bestanddelen: woonhuis ten zuidoosten, varkensstallen ten noordwesten, stal en dwarsschuur ten zuidwesten.

Aan de straatzijde: waterput naast het woonhuis, muur in vakwerk, niet aangeduid in genoemde Atlas, en latrine, aansluitend bij de varkensstallen. Moestuin achter het woonhuis.

Ten zuidoosten, woonhuis van vijf traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (nok loodrecht op de straat, mechanische pannen), uit de eerste helft van de 19de eeuw. Opkamer in eerste travee. Bepleisterd witgekalkt stijl- en regelwerk met lemen vullingen, op bakstenen stoel en gepikte plint. Eén oorspronkelijk bolkozijn aan de erfzijde; deur en ander venster waarschijnlijk aangepast. Linkerzijgevel met oorspronkelijk bolkozijn. Achtergevel met twee grote, waarschijnlijk aangepaste vensters.

Ten noordwesten tegenover het woonhuis, varkensstallen (nok loodrecht op de straat); ten zuidwesten achteraan het erf, stal en dwarsschuur met poort en reket. Alle bijgebouwen in stijl- en regelwerk met lemen vullingen, op gepikte plint en onder zadeldaken (Vlaamse pannen). Varkensstallen met halfdeuren.

  • VANAUDENAERDE J., Kortessem ...,.,1, Kortessem, 1991 p.34-35, ill.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/32421 (geraadpleegd op ).