Halfondergrondse betonnen constructie ingebouwd in bijgebouw van horecazaak ‘Albarello’, op de hoek van het St-Maartensplein en de Ooievaarsstraat (Wervik), ten noordoosten van de Sint-Medarduskerk en de grensbrug over de Leie.

Historische achtergrond

De stad Wervik werd eind augustus 1914 voor het eerst geconfronteerd met Duitse verkenningspatrouilles. Vanaf midden oktober 1914 zou de stad door Duitse eenheden bezet worden, en dit exact vier jaar lang. Wervik werd een stad waar de militairen, die terugkeerden van het front, volgens een beurtrol op halve rust konden gaan. Gebouwen werden ingericht als verblijfplaatsen voor de militairen, als veldhospitalen of als hoofdkwartieren voor de divisies die voor Ieper opgesteld werden en elkaar aflosten. Het openbare leven werd via militaire verordeningen naar de hand van de Duitse bezetter ingericht. In juli 1917 werden de inwoners uit de stad geëvacueerd. Half oktober 1918 werd de stad bevrijd door Britse troepen.

Net als elders langsheen het front werden ook in Wervik betonnen constructies gebouwd om zich te beschermen tegen vijandelijke beschietingen of bombardementen. De stad kon beschoten worden door de Britse zware artillerie vanuit het Westen. Of bepaalde specifieke doelen werden vanuit de lucht gebombardeerd.

Vermoedelijk is deze betonnen post in 1916 opgetrokken achter het woonhuis, waar een deel van de staf of van een dienst van een divisie verbleef. Men spreekt van een MEBU, een Mannschafts-Eisenbeton-Unterstand, een betonnen schuilplaats. Hier konden een tiental mensen schuilen tijdens de vijandelijke beschietingen. De schutwal aan de noordelijke zijde bood extra bescherming tegen mogelijke artillerie afkomstig uit het westen voor mensen die via het vluchtgat de constructie wilden verlaten.

Over het hoekhuis, dat begin 1900 werd uitgebaat als ‘Café la Reine’ en later werd bewoond door vlaskoopman Abel Ferrant-Degroote, werd in een rapport van de inlichtingendienst van het Britse 2de Leger, daterend uit maart 1917, melding gemaakt van overwelfde kelders en een stevig gebouw.

Na de oorlog was de apotheek van Rudolf Deleu – D’Hoore in het huis gevestigd. Hij liet de gevels aanpassen en het interieur uitwerken door de befaamde architect Huib Hoste. Tijdens de zogenaamde Drôle de guerre (mobilisatie van 1939-40) liet de apotheker in de betonnen schuilkelder een stalen deur (met sluitwiel binnenin) en een stalen luik plaatsen, die bescherming konden bieden tegen mogelijke gasaanvallen.

Na de dood van de apotheker gebruikte de dochter het huis als drogisterij. Vanaf 1988 is een horecazaak in het gebouw gevestigd. De MEBU werd omgebouwd tot open wijnkelder, met toevoeging van bakstenen muur en aanpassingen aan de trap.

In de tuin is een vijvertje aangelegd, met aan de randen abribrokken, stukken beton met daarin uitsparingen voor wapeningsijzers. Eveneens in de tuin is een Lourdesgrot opgetrokken met zogenaamde abribrokken (naar verluidt afkomstig van een schuilplaats uit de Tweede Wereldoorlog op de Vrijdagmarkt, nabij de St-Medarduskerk) en enkele bouwstenen, waarvan sommigen bewerkt zijn.

Kenmerken

Halfondergrondse betonnen constructie van ca. L. 525 x Br. 400cm ingebouwd in kelder. De betonnen vloer van de constructie is ongeveer 100cm dieper dan de begane vloer. Het beton is onder meer samengesteld met keien, wat te zien is boven de deuropening (bij de stalen deur). Binnenin is het beton gegoten tegen een houten bekisting. Vermoedelijk is het dak verstevigd met stalen balken. De muren van de constructie zijn ca. 70cm dik en de hoogte binnenin bedraagt 185cm.

De constructie binnenin bestaat uit een voorbouw en de eigenlijke schuilplaats. Het dak is vlak en bestaat uit twee niveaus: een lager dak boven de voorbouw (L. 170cm) en een hoger dak boven de eigenlijke schuilplaats (L. 335 x Br. 360cm). Hier is het dak vermoedelijk 110cm dik. Het verschil tussen het dakniveau van de voorbouw en de eigenlijke constructie bedraagt 70cm.

De voorbouw kan betreden worden via trapjes. De ruimte binnenin tussen de muren is ca. 100cm lang. Het plafond bestaat uit een steunbalk met daarboven vier dwarsbalken en een deklaag beton. Bovenaan in het plafond, tegen de O-muur, steekt een rechthoekig luik. Boven de trap zijn er sporen van een houten bekisting en het gebruik van teerpapier.

Via een deuropening van H. 160 x Br. 60 x D. 70cm, waarin een stalen deur steekt, kan de eigenlijke schuilplaats betreden worden. Deze ruimte meet op zijn geheel ca. H. 180 x L. 200 x Br. 250cm en bestaat uit een gang van 60cm breed met een tussenmuur van ca. L. 110 x Br. 33cm (betonnen gedeelte) en een achterkamer van ca. L. 100cm. De tussenmuur en het plafond tonen duidelijke sporen van een houten bekisting. Aan de W-kant van de tussenmuur werd een bakstenen muur tegen geplaatst (ca. 10cm dikte). De achterkamer bevat een vluchtgat in de noordwestelijke hoek, waarin later een stalen luik werd geplaatst. Boven de deuropening is het beton gedeeltelijk afgekapt, waardoor duidelijk wordt dat het beton samengesteld is met keien.

Aan de noordelijke zijde van de constructie zit aan de buitenkant een gebogen schutwal aan de westelijjke rand van het vluchtgat (dat zich nu onder terrasniveau bevindt), die bescherming biedt tegen inslagen vanuit het westen.

• Onderzoek / notities door Roger Verbeke.

Voormalige apotheek en drogisterij, naar verluidt naar ontwerp van architect H. Hoste (Brugge) van 1919-1920; sinds circa 1988 horecabedrijf. Modernistische verbouwing van een oude 19de-eeuwse kern. Hoekhuis bij en blikvanger vanaf het Sint-Maartensplein. Gecementeerde lijstgevel getypeerd door omlopende vensterregisters. Uitgespaarde hoektravee onder betonnen overstek op "moderne" pijler. Oorspronkelijk winkelinterieur, naar verluidt naar ontwerp van architect R. Acke (Kortrijk), niet meer ter plaatse bewaard.