Historiek

Slot van de heerlijkheid van Lovendegem, aanvankelijk in leen gegeven aan de familie van Lovendegem, reeds bekend in de 13de of de 14de eeuw. In 1462 heerlijkheid geconfisqueerd door de hertog van Bourgondië en bij het grafelijk domein gevoegd. In 1550-52 liet keizer Karel de inboedel van het kasteel verkopen en later werd de heerlijkheid verkocht aan ridder Joos Triest. In 1700 toegewezen aan Gillis Dons, heer van Scheldewindeke, die in 1716 de titer van baron verkreeg en zijn naam veranderde in Dons de Lovendeghem. Nu nog steeds in het bezit van deze familie.

Het oorspronkelijke kasteel zou tot de 17de eeuw bestaan hebben uit een donjon met een klein stenen huis. Vermoedelijk in het eerste kwart van de 17de eeuw vergroot toen Joos Triest de noordelijke vleugel met een kapel bijbouwde. Volgens Gysselynck werd in 1721 door Gillis Dons de rechter vleugel gebouwd en een nieuwe voorgevel uitziend op de binnenplaats.

Huidig uitzicht daterend van circa 1858 en 1888, laatstgenoemde naar ontwerp van architect P. Van Kerkhove. Een dubbele eikendreef leidt van de Brugse Vaart voorbij het gemeentehuis naar het omwalde kasteel in een rechthoekige omgracht park naar verluidt voorzien van een neogotische kapel (ten noorden) en een ijskelder en toegankelijk via een ijzeren hek aan bakstenen pijlers.

Beschrijving

Imposant geheel binnen een brede omwalling toegankelijk via een stenen walbrug met vijf gedrukte spitsbogen en een overbouwde toegangspoort geflankeerd door twee vierkante torens, rechts met aangebouwd rond traptorentje onder spits leien dak, naar ontwerp van P. Van Kerkhove daterend van 1888. Twee bebouwde zijden en twee lage gekanteelde bakstenen muren omsluiten het met gras begroeide en gekasseide binnenhof.

Ten oosten, fraai kasteel in eclectische stijl opgetrokken in verschillende soorten baksteen naargelang de bouwperiode en zandsteen, met behoud van oude kern uit de 17de of de 18de eeuw. Rechthoekig grondplan met aan de voorzijde een monumentale vooruitspringende ingangspartij gemarkeerd door een vierkante donjonachtige traptoren met gekanteelde weergang en een polygonale toren met ronde bovenste geleding en spits leien dak. Deze eclectische middenpartij is toegevoegd in 1888.

Het rechtse woongedeelte van vier traveeën, qua ordonnantie opklimmend tot de 18de eeuw, is in eclectische stijl veranderd door architect P. Van Kerkhove. Naar verluidt behouden kelderverdieping van vroeger kasteel. Twee registers voorzien van getoogde vensters omlijnd met negblokken waarin kruiskozijnen. Ronde overkragende hoektorentjes voor de zijtrapgevel. Omlopende kantelenrij als gevelbeëindiging.

Het centrale gedeelte tussen zijtrapgevels is hoger opgetrokken en dateert nog uit de eerste bouwcampagnes (weliswaar gerestaureerd).

Achterzijde aan de walgracht. Achteruitgang ondergebracht in gerestaureerde torenvormige bouw van drie geledingen met hoekkettingen van Doornikse steen en bekronende kantelenrij, en bovengenoemde hoger opgetrokken centrale bouw met stenen brug van 1888 verbonden met tuin.

Rechter gedeelte van zeven traveeën met kruiskozijnen onder zadeldak met in 1888 toegevoegde zijtrapgevel en drie getrapte dakvensters, het oorspronkelijke huis was volgens de afbeelding in Sanderus slechts vier traveeën breed met twee dakvensters, vermoedelijk toevoeging van de laatste travee in de 18de eeuw. Souterrain en eerste bouwlaag opgetrokken in andere, donkere baksteen en voorzien van vensteromlijstingen in Balegemse steen. Gedeelte links van vier traveeën op onderbouw van hardsteen en voorzien van een dakvenster.

Haaks op kasteel eclectische dienstgebouwen uitziend op binnenplaats tegenover de toegangspoort, heropgebouwd naar gotisch model circa 1858. Trapgevels, centraal vierkant torentje, dakkapellen en muuropeningen vernieuwd circa 1888.

Bijgebouwen gelegen binnen de buitenste walgrachten. Voormalige kasteelhoeve (nummer 142), links van de toegang tot het voorplein. Witgeschilderd gebouw van negen traveeën en één bouwlaag op gepikte plint onder zadeldak (pannen). Kruiskozijnen met negblokken en korfboogvormig deurtje met bolkozijn erboven.

Ertegenover, rechts van toegang, andere dienstgebouwen met woningen (nummers 136, 138) in neotraditionele baksteenstijl van 1888.

Ten noordwesten, op het einde van een dreef buiten de omgrachting, staat op de plaats waar baron I. Dons de Lovendeghem in 1918 vermoord werd een bakstenen kapelletje met een overluifelde calvarie ter nagedachtenis van het slachtoffer.