erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Nicolaas

bouwkundig element
ID
34023
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/34023

Juridische gevolgen

Beschrijving

In 1156 stond er te Lochristi reeds een kapel die afhing van de Heilig Kerstkerk te Gent, waarschijnlijk op de plaats van de huidige kerk. Oprichting van de parochie tussen 1221 en 1280. Voorheen een driebeukige vroeggotische kruiskerk uit de 13de eeuw. Heden georiënteerde bakstenen, transeptloze driebeukige plattelandskerk in classicistische stijl. Oudste deel van de kerk: vierkante gotische kruisingstoren van Balegemse en Ledische kalkzandsteen uit de 15de eeuw onder korte leien spits, hersteld in 1461. Spitsboogvormige galmgaten verbonden door omlopende druiplijsten. Schip van vier traveeën onder een geknikt leien zadeldak; hoogkoor van drie traveeën met blinde driezijdige sluiting en twee recht gesloten zijkoren van één travee in het verlengde van de zijbeuken. Boven de huidige zoldering van het schip: resten van de overwelving in steen van Armentières aangebracht in 1632. Onder het dak van de zijbeuken: nog sporen van drie gedichte gotische vensters die het schip van de vroegere kruiskerk verlichtten. Het koor zou in 1654 vernieuwd zijn en gewelfd in 1695 met stucwerk door De Wilde uit Gent. Bij de vergrotingswerken van 1720 verdween het transept en werden de zijbeuken verbreed; overwelving in 1727. De sacristie in de zuidoostelijke hoek zou in 1725 bijgevoegd zijn, de berging in 1809. De vierkante doopkapel tegen de tweede travee van de zuidgevel dateert van 1837. Huidige sacristie (ten zuidoosten) opgericht in 1850.

De geknikte westelijke puntgevel was vroeger bepleisterd en vertoont vandaag duidelijke sporen van de vergrotingswerken van 1720: bouwnaden en verschillend metselwerk. Zware versneden steunberen op de scheiding van de beuken met ertussen een verzwaard muurveld. Rechthoekig portaal van 1837 in een hardstenen omlijsting met rechte kroonlijst op pilasters. Rondboogvenster daarboven uitgespaard in een deels gedicht spitsbooglicht. Zijbeuken met hoekpilasters, zandstenen plint overeenkomstig de verbreding van 1720 en een blind steekboogvenster in zandstenen omlijsting met drupstenen. Zuid- en noordgevel met pilastergeleding en omlijste steekboogvensters onder een gelede daklijst. Een in 1815 gedichte steekboogpoort met zandstenen hoekblokken onder het tweede venster van de noordgevel. Smallere eveneens gedichte steekboogdeur in de vierde travee van de zuidelijke gevel. Schaarse sporen van de vroegere kerk: onder meer een gedicht spitsboogvenster in de oostgevel van de noordelijke zijbeuk en de hoge zandstenen plint met sporen van vroegere vensters in het zuidelijk zijkoor. Blinde doopkapel met afgeknot tentdak voorzien van een kleine glazen lantaarn en gevelsteen met jaartal 1837. Sacristie voorzien van drie hardstenen gevelstenen met jaartal 1850 en vermelding van A. Buyl burgemeester, J. Leirens pastoor en D. Derkinderen bouwkundige. Zeven gesculpteerde statiën van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën met houten omlijsting in 1875 opgehangen aan de buitenzijde van de kerk.

Bepleisterd en egaal licht geschilderd kerkinterieur. Bij de vergroting van de kerk verzwaarde kruisingspijlers rustend op spitsboogvormige scheibogen. Moerbogen van de overwelving van het hoogkoor met stucdecoratie in régencestijl. Zijbeuken overwelfd met kruisribgewelven. Schip opnieuw geplafonneerd in 1816. Stucfries met empiremotieven in de doopkapel.

Restauratie van het kerkgebouw en schilderwerken van het interieur naar ontwerp van architect R. Hanselaer begin van de jaren 1980.

Mobilair. Schilderijen. Jezus sterft aan het kruis met Maria, Heilige Johannes evangelist en Heilige Maria Magdalena, doek hoofdaltaar, 1817 door J.B. Maes-Canini. Jezus sterft aan het kruis met Heilige Maria Magdalena, olie op koper, 17de eeuw.

Beeldhouwwerken. Miraculeus, gepolychromeerd houten beeldje van Onze-Lieve-Vrouw van Lobos van circa 1635-1637, in 1808 overgebracht uit de kapel van Lobos. Gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Nicolaas van Myra uit de 18de eeuw.

Hoofdaltaar van marmer en gemarmerd hout uit de 17de eeuw. Noordelijk zijaltaar door W. Wambach uit de 17de eeuw. Zuidelijk zijaltaar uit de 17de eeuw, afkomstig uit de kapel van Lobos. Houten lambrisering met ingewerkt koorgestoelte, door P. Nijs van 1775. Houten preekstoel van 1869 met gerecupereerde onderdelen van de vroegere preekstoel door W. Wambach van 1703. Eikenhouten gesculpteerde communiebank door P. Nijs, gedateerd 1760. Twee eiken biechtstoelen uit begin 18de eeuw, een door W. Wambach en een met geschilderd medaillon van de Goede Herder door J. Salens; derde biechtstoel van 1850 door D. Derkinderen. 18de-eeuwse houten reliekhouder en twee 18de-eeuwse reliekschrijnen van koper en hout. Arduinen doopvont met koperen deksel, voorzien van wapenschild van Lucas Munich (+ 1563), laatste bisschop van de Gentse Sint-Baafsabdij. Diverse 18de-eeuwse grafstenen gemetseld tegen de pijlersokkels. L. Bis en P. d'Estréorgel van 1662; gerenoveerd door P. van Peteghem (Gent) in 1763, verbouwd door P. van Peteghem in 1847; ombouw in 1903 door A. D'Hondt (Kessel-Lo) en laatste vernieuwbouw door J. Loncke (Esen).

  • Archief bisdom Gent, LAVAUT J.B., Quelques sceaux du diocèse de Gand, Gand, 1864 (manuscript).
  • DE POTTER F. & BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten in de Provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 6 Gent,1864- 1870, p. 23-32.
  • GYSSELING M., De naam Lochristi, in Heemkundig Nieuws, XIII,3/4, 1985, p. 4-5.
  • NAESSENS A., De Loboskapel te Lochristi, in Kapel en Beeld. Verering. Geschiedenis. Folklore. Nieuwe Reeks, XX, 4, 1968, p. 28.
  • VANDENBUSSCHE & VAN DEN KERKHOVE C., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost- Vlaanderen, Kanton Gent IV, Brussel, 1976, p. 24-28.

Bron: LANCLUS K. & VERBEECK M. 1993: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Evergem - Lochristi, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Nicolaas [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/34023 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.