erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Lambertus met kerkhof

bouwkundig element
ID
35009
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/35009

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

Door kerkhof omgeven neoclassicistisch kerkje gebouwd in 1842, inwijding in mei 1844, ter vervanging van een gotisch kerkje met romaanse toren. Een eerste ontwerp van architect A. De Lancker (Tielt) werd op advies van L. Roelandt vereenvoudigd uitgevoerd. In de loop der tijd verschillende malen hersteld, bijvoorbeeld het slopen van arduinen ingangsportiek in 1856-57, herstel van daken onder leiding van architect H. Geirnaert in 1884-86 en onder leiding van G. Vandenheuvel in 1927-28. Bouw van zuidelijke sacristie eind 19de eeuw of begin 20ste eeuw. Recente restauratiewerken in 1971-73 onder leiding van L. Cromheecke. Omringend kerkhof afgesloten door twee 19de-eeuwse hekken ten westen en ten zuiden (laatstgenoemde op basis van hekpijlers gedateerd Anno 1871).

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt een driebeukige hallenkerk van vijf traveeën met westtoren, een rechthoekig koor van één travee met halfronde apsis en twee sacristieën. Baksteenbouw (van veldovens ter plaatse) en één zadeldak (leien). Westelijke puntgevel uitlopend in vierkante toren met tweelichten onder unrwerkwijzerplaat, afgedekt met leienspits. Hergebruik van houtwerk van oude toren in de nieuwe. Rechthoekige poort in geprofileerde arduinen omlijsting en erboven geplaatst rondboogvenster met ijzeren roedeverdeling. Oorspronkelijk uitspringende portiek, reeds verwijderd in 1856. De voorgevel werd iets verhoogd en voorzien van een arduinen afdekking bij de laatste restauratiecampagne (1971-73). Staties (vier) met taferelen uit het leven van Sint-Jan de Doper (1949), patroon van de gemeente, sieren voor- en zijgevels. Zijgevels geritmeerd door middel van Toscaanse pilasters waartussen rondboogvensters op arduinen dorpels met ijzeren roedeverdeling. Blinde ronde apsis met aangebouwde arduinen calvariekapel, afgeschermd door ijzeren 18de-eeuws hek. Twee Toscaanse zuilen dragen een driehoekig fronton. In 1928-29 aangebouwde sacristieën.

Interieur

In 1958 bepleisterd en geschilderde interieur. Rondboogvormige scheibogen met Toscaanse zuilen en pilasters, in apsis halfzuilen en verfraaid met witgeschilderde plaasteren heiligenbeelden. Middenbeuk afgedekt met tongewelf en zijbeuken met koepelgewelven, in het koor is de koepel voorzien van een lichtopening.

Mobilair

Schilderijen (derde kwart van de 17de eeuw) van Petrus Beernaerts boven de drie altaren: "De Prediking van Sint-Lambertus" (1662) boven het hoofdaltaar, "De Heilige Familie" boven het Onze-Lieve-Vrouwealtaar en "De bekering van de Heilige Hubertus" boven het Sint-Jansaltaar. Hoofdaltaar met antependium gemaakt van arduinen 16de-eeuwse grafsteen van Jan III van Poeke en zijn echtgenote Anna van Oostende (+ 1563) en altaarsteen van de grafsteen van Roeland I (+ 1373). Gemarmerde houten zijaltaren, tabernakel van Sint-Jansaltaar uit de 18de eeuw. 19de-eeuwse lambrizering. 18de-eeuwse biechtstoelen. Fraaie glasramen in koor van H. Coppejans van 1940-42, geschonken door Pierre van Poucke. Marmeren herdenkingsmonument van Marc-Antoon Ide Preud'homme d'Hailly in de doopkapel, overgeplaatst na heropbouw van de kerk in 1842; opgericht circa 1718.

  • HOSTE I. - STOCKMAN L., Geschiedenis van Poeke, Aalter, 1985, p. 110-115, 393-396.
  • MOELAERT R., Het wapenkabinet van Marc-Antoon de Preud'homme d'Hailly in de Sint-Lambertuskerk te Poeke, in Land van de Woestijne, VI, 1, 1983, p. 3-7.
  • VAN CLEVEN J., De parochiekerken van Groot-Aalter, Fotomap 5, Aalter, 1982, p. 23-27.
  • VANDENBUSSCHE-VAN DEN KERKHOVE C.-RENARD R., Fotorepertorium , Provincie Oost-Vlaanderen, Kanton Deinze, Brussel, 1976, p. 36-37.

Bron: LANCLUS K. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kanton Nevele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Ommuurd kerkhof omheen de kerk met graftekens van de kasteelheren van Poeke en een overzicht aan graftekens die de 20ste eeuw overspannen.

De kerk met het omringend kerkhof liggen dieper in achter de huizenrij, aansluitend bij het kasteel van Poeke. Reeds op de Ferrariskaart (1771-1778) is die situatie herkenbaar. De contouren van het kerkhof zijn onduidelijk. Volgens dezelfde kaart sluit een bomenrij de noordoostelijke zijde van het kerkhof af, terwijl de andere zijden niet afgesloten zijn en het kerkhof mogelijk toegankelijk is via verschillende wegen. De Atlas der Buurtwegen (1841) toont een vierkant kerkhof met de toegang in de zuidelijke hoek. Aan de noordelijke en zuidelijke grens zijn omheiningsmuren te zien terwijl de oostgrens niet is afgesloten. Sinds 1891 wordt het kerkhof afgesloten door twee 19de-eeuwse metalen hekken ten westen en ten zuiden, op de basis van de hekpijlers gedateerd ‘Anno 1871’. Mogelijk bestaat de westelijke toegang sinds midden 19de eeuw zoals op de Popp-kaart zichtbaar is.

Vandaag is het kerkhof deels ommuurd met een vernieuwde bakstenen ommuring en betonplaten. De ijzeren hekken aan gietijzeren kolommen uit 1871, geflankeerd door ingangen voor voetgangers sluiten nog steeds het kerkhof af. Het vergroende kerkhof is grotendeels geruimd. De bewaarde grafstenen bieden evenwel nog een overzicht van de grafkunst op een landelijk kerkhof van de Eerste Wereldoorlog tot de jaren 1970. Hoewel het gebruik van hardsteen overheerst zijn ook graftekens in kunststeen bewaard van omstreeks 1970 evenals gietijzeren kruisen. De graftekens tonen een rijk gamma aan types (kruisvormige stèles, boomkruisen, stèle-met-graftuin en stèle-met-zerk) en stijlen (art doco, modernisme).

Ter hoogte van het koor liggen verschillende kasteelheren van Poeke begraven. Ten zuiden van het koor staat te midden van een met hardstenen paaltjes en een metalen ketting afgesloten graftuin een neogotische gietijzeren grafkruis op een hardstenen sokkel. Op de zerk staan fakkels en het wapenschild afgebeeld. Ten noorden van het koor rusten meerdere kasteelheren onder verhoogde zerken. Te midden de zerken staat een neogotische stèle met op de sokkel het wapenschild van de kasteelheren. De bovenbouw heeft de vorm van een puntgevel afgewerkt met hogels. In de wimberg staat het monogram IHS. De verdiepte spiegel is uitgewerkt als een drielobbige boog ingeschreven in een spitsboog. Centraal staat een kruis, met bloemen en bladeren versierd, en in de kruiseinden staat in een tondo in gotische letters MORS. De vlakken links en rechts van het kruis bevat de grafschriften in hoogreliëf.

Eveneens ten noorden van het koor ligt het perk voor de kloosterzusters.

De arduinen calvariekapel, afgeschermd door een ijzeren 18de-eeuws hek staat tegen de oostzijde van het koor. Twee Toscaanse zuilen dragen de luifel met een driehoekig fronton. Op de architraaf staat de tekst “Ego sum resurrectio et vita”. Ook binnen de omheining liggen graven.

Het terreinonderzoek werd uitgevoerd in 2017.

  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Lambertus met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/35009 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.