Het Kasteel te Velde is een interessant kasteel waarover nog te weinig gegevens bekend zijn. Zou volgens eigenaar opklimmen tot 16de eeuw, afgebrand en heropgebouwd in 1746. Door de heer Clemmen, burgemeester van 1810 tot 1824, ingericht als zomerverblijf, circa 1806 liet hij de voorgevel heropbouwen. Eén der 19de-eeuwse kasteelbewoners, na de heer Clemmen was J.J. Delehave (1810-1888), lid van het nationaal congres, voorzitter van de kamer der volksvertegenwoordigers en burgemeester van Gent en Merendree (confer grafsteen tegen zuidelijke sacristie van parochiekerk). Begin 20ste eeuw werd het kasteel ook zogenaamd Kasteel Mechelynck, naar de toenmalige bewoner.
Aan voorgevel en aan ingang (ten zuiden), gietijzeren afsluiting, vermoedelijk aangebracht na het dempen van de walgracht aan die zijde in tweede helft 19de eeuw(?). Park in landschappelijke stijl met vijver en deels bewaarde omwalling. Naar verluidt bewaarde oude ijskelder.
Fraai kasteel met rozegeschilderde voorgevel van zeven traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (pannen). Keldervensters met roedeverdeling in de onderbouw. Polygonale hoektorentjes toegevoerd in 1888 onder leien spits met ijzeren windvanen met de initialen S van de bouwheer Soenen. Over de breedte van de gevel tussen de hoektorentjes doorlopend bordes en gelijkaardig balkon op de bovenverdieping, volledig van ijzer met ijzeren zuiltjes (vierde kwart 19de eeuw). Zandstenen sfinxen aan de trap. Driehoekig fronton met uurwerk over de drie middentraveeën, bekroond met smeedijzeren wereldbol. Rechthoekige vensters. Witbepleisterde achtergevel uit 18de eeuw (naar oosten gericht). Oprit voor de gehele breedte van de gevel afgelijnd met een soort stoeppaaltjes verbonden met een ketting. Hoge, rechthoekige en rondboogvormige vensters voorzien van kleine roedeverdeling en persiennes. Drie traveeën breed middenrisaliet gemarkeerd door rondboogvensters en bekroond door driehoekig fronton met uurwerk en smeedijzeren globe. Rondboogdeur (en treden) in geprofileerde omlijsting met sleutel en rechte kroonlijst op consoles, waartussen guirlande. Voorts rechthoekige vensters. Penanten verrijkt met geblokte pseudopilasters. Eenvoudig entablement met consoles.
Respectievelijk beraapte en geschilderde bakstenen zijpuntgevels.
Interieur. Fraai salon in empirestijl met muurschilderingen, supraporte en witmarmeren schouw voorzien van gesculpteerde hoofdjes (zogenaamd Napoleon en Marie-Louise) op de stijlen.
Ten noorden, naast kasteel, bakstenen paviljoentje in Moorse stijl, met vensters en deur met ezelsrugboog, en omlopende kanteling als decoratieve bekroning. Aan de vijver op verhevenheid open prieeltje of gloriette onder koepelvormig dak, op gietijzeren bewerkte zuiltjes.
Voor het kasteel, en achter de afsluiting gelegen boerenwoning met gewitte gevel op gepikte plint onder zadeldak (pannen).
Ten noordoosten in domein, twee tegenover elkaar staande dienstgebouwen van het kasteel; vermoedelijk uit vierde kwart 19de eeuw. Twee bakstenen gebouwen van twee bouwlagen onder schilddak (pannen) met bakstenen dakvenster boven de middentravee. Muuropeningen gevat in decoratieve bakstenen omlijstingen. Het grootste gebouw is verrijkt met herten- en paardenkoppen aan de drie poorten en boven het dakvenster.
- DE RUYCK L., MOELAERT R. & RYSERHOVE A. 1979: De kerkdorpen Merendree en Hansbeke heemkundig bekeken, s.l., 32, 34.