Georiënteerde, deels gotische en neogotische kerk, ingeplant ten oosten van de Gentweg, grenzend aan het ommuurde kasteeldomein Borgwal (in het noorden en oosten) met nog omringend kerkhof, van de straat afgesloten door lage ijzeren hekken tussen bakstenen pijlertjes.

Historiek

Eerste bewijs van het bestaan van een kerk te Vurste in archiefstukken is een tekst van 1483 waarin staat dat de pastoor van Vurste en Semmerzake in de kerk van Vurste begraven werd.

Het patronaat behoorde toe aan de benedictinessenabdij van Denain (Noord-Frankrijk).

Het nog bestaande koor van Doornikse steen, in onregelmatig verband, schijnt vroeggotisch en klimt vermoedelijk op tot de 13de eeuw. Mogelijk eind 15de eeuw (of circa 1500) werd de toren in hooggotische stijl met basis van Balegemse steen en de kruisbeuk gebouwd. In de loop van de 16de eeuw zou de kerk vergroot zijn met een nieuwe midden- en noordbeuk. Kerkrekeningen vermelden verder verschillende herstellingen en aanpassingen in de 17de en 18de eeuw, onder meer aan het dak in 1630, het plaatsen van een gewelf in het koor in 1665 (gedateerd), herstellingen aan de toren in 1708 door A. de Kuiper, een vergroting van de kerk en herstellingen aan het dak in 1746, een nieuwe zuidzijbeuk in 1845. Een jaarschrift in witte steen met opschrift "VLeUgel CIerLYk opgeboUWt door JoffroUW MaLfaItBaertsoen" bevond zich voorheen in de doopkapel. In 1893 werd de toren hersteld door architect H. Vaerwyck die in 1897 ook gemachtigd werd om de kruisbeuk, het koor en de sacristie te restaureren en de kerk te vergroten met een nieuw driebeukig schip in aangepaste hooggotische stijl. Graaf Goethals liet daarna, naast het koor een tribune of grafelijke kapel toevoegen. Vernieuwde kerk gewijd op 24 april 1899 door Monseigneur Stillemans. Nieuw neogotisch meubilair grotendeels geschonken door graaf Goethals begin 20ste eeuw. Beschadiging van de kerk tijdens de Eerste Wereldoorlog en hersteld in 1921-22 onder leiding van E. De Guchtenaere (Merelbeke). Na de Tweede Wereldoorlog nieuwe glasramen geplaatst door C. Vanheuvele. In 1974 vernielde een brand de grafelijke kapel en het dak van het koor. Ze werden in de jaren 1980 gerestaureerd door het architectenbureau Bressers, waarbij de kapel volledig onderkelderd en heropgebouwd werd.

Beschrijving

Huidige pseudokruisbasiliek met achthoekige kruisingstoren op vierkante basis, midden- en twee zijbeuken van vier traveeën, iets uitspringend transept van één travee en koor van één travee met rechte sluiting met tegen de oostmuur aangebouwde nieuwe sacristie. Uitwendig volledig opgetrokken uit Ledesteen en Doornikse steen voor het koor; leien zadel- en lessenaarsdaken en achthoekig tentdak voor de toren. Westgevel met brede centrale puntgevel met spitsboogdeur onder waterlijst met hogels en bekronende kruisbloem; flankerende zware steunberen. Hoog spitsboogvormig bovenvenster met drieledige gotische tracering en ingeschreven driepassen, onder waterlijst. Zijbeuken met gelijkaardige kleinere vensters met tweeledige tracering. Noord- en zuidgevels met identieke vensters. Transeptarmen van één travee met noord- en zuidpuntgevel met hoog gotisch venster. Zuidzijde met toegevoegde ronde traptoren in de oksel. Laatgotische kruisingstoren met twee geledingen, een vierkante onderbouw van Balegemse steen en een achthoekige geleding van de klokkenkamer, van elkaar gescheiden door een waterlijst. Overgang van vier- naar achthoek door middel van driehoekige verklimmingen. Klokkenkamer met spitsboogvormige galmgaten met driepastracering, en visblaasmotief, onder waterlijst met hogels en kruisbloem naar Brabants model. Klein rechthoekig koor van Doornikse steen met oostelijke tuitgevel verlicht door hoge spistboogvensters. In het oosten aangebouwde sacristie in traditionele bak- en zandsteenbouw, vernieuwd bij de restauratie van 1897 onder meer met wijziging van de nokrichting (nu nok parallel aan de straat). In noordelijke oksel, zogenaamde grafelijke kapel of tribune, gebouwd door graaf Goethals, na de restauratie van de kerk en heden volledig vernieuwd na de brand van 1974. Bak- en zandstenen gebouwtje onder plat dak, met twee bolkozijnen en rondboogdeurtje in noordgevel.

Interieur

Interieur met pseudobasilicale opstand met midden- en zijbeuken gescheiden door spitsboogarcaden op zuilen met achthoekige sokkel. Overkluizing door middel van houten ton- en spitstongewelven. Kruising met kruisriboverwelving. Koorgewelf gedateerd 1665. Noordmuur van het koor met rondboogarcade op gekoppelde zuiltjes op hoge achthoekige sokkels als verbinding met de grafelijke kapel.

Mobilair

Beeldhouwwerk: Heilige Antonius abt door Delannier, 17de eeuw.

Meubilair grotendeels vernieuwd bij de restauratie en vernieuwing van de kerk en geschonken door de kasteelheren van Borgwal, de graven Malfait en Goethals. Neogotisch hoofdaltaar van hout, 1899, tafel met wapenschilden van de schenkers, retabel met reliëf: graflegging en aanbidding van de herders; noordelijk zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw, neogotisch, gepolychromeerd hout, 1904, retabel met voorstelling van voorwerpen uit het Oude en Nieuwe Testament en beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind; zuidelijk zijaltaar ter ere van Sint-Antonius, neogotisch, gepolychromeerd hout, 1904; neogotisch koorgestoelte, 1899; eiken neogotische communiebank van 1899; eiken neogotische preekstoel door Mathias Zens, 1907; biechtstoelen, neogotisch, eik door De Clercq, 1905; nieuw orgel door het huis Delmotte (Doornik), 1908; kruisweg door Beyaert (Brugge), 1908.