Historiek

De huidige georiënteerde kerk binnen een ommuurd rechthoekig kerkhof op de hoek van Lindestraat, Koning Albert I-plein en Ridder Stas de Richellelaan, vervangt de vroegere Sint-Martinus parochiekerk die al in 1108 werd vermeld. In de eerste helft van de 17de eeuw werd het Sint-Annabeeld, onderwerp van sterk verspreide volksdevotie, vanuit de nabije Sint-Annakapel, naar de oude parochiekerk overgebracht. De aangroei van de Sint-Annavereerders maakte de bouw van een groter bedehuis noodzakelijk. De opbouw van de nieuwe kerk ving aan in 1641 en werd in 1663 beëindigd, zie het opschrift met twee chronogrammen in de gesculpteerde sluitsteen van het portaal: "opgereCht Door De gIften Van De LIefhebbers/ Van sInte Anna/ VVt aLMoessen Is DIt gestIcht". De nieuwe bedevaart- en parochiekerk werd aan Sint-Anna toegewijd.

Beschrijving

Barokke plattelandskerk van baksteen en Balegemse zandsteen met eenvoudige plattegrond: driebeukige hallenkerk van zeven traveeën met aangebouwde vierkante westelijke toren, halfrond apsidiaal koor op crypte, ruime L-vormige sacristie (18de eeuw) in de zuidoostelijke oksel. Drie beuken onder één doorzakkend zadeldak (leien) met ranke klokkenstoel boven het koor.

Geaccentueerde westelijke partij met sterk dominerende massieve toren. Drie torengeledingen met markante uitspringende hoekpilasters, blindvensters en horizontaliserende platte banden, cordons en kroonlijsten. De vierde torengeleding, de horloge- en klokkenkamer met koepeldak, werd rond 1873 toegevoegd naar ontwerp van architect T. Bureau. Rondboogpoort ingeschreven in een monumentale omlijsting met flankerende voluten. Gevleugelde engelenhoofdjes in de hoeken. Fraaie, gesculpteerde houten deurmakelaar met beeldje van Sint-Anna-ten-Drieën en Sint-Maarten tussen allerhande barokke ornamenten. Omlijste rondboognis met verweerd Sint-Annabeeld op de kroonlijst en tussen de geornamenteerde, gebroken frontondelen. Voorts bekroond door een cartouche met herinneringssteen en opschrift met chronogrammen. Westkant van de zijbeuken met typische, halve klokvormige geveltop afgelijnd door een voluut en eindigend op een hoekpilaster met vaasbekroning. Zuidelijke en noordelijke gevel geritmeerd door pilasters op hoge sokkel. Grote, omlijste steekboogvensters met gebogen druiplijst. Twee lage lijstgevels van de sacristie met twee venstertraveeën, elk op doorlopende sokkel van de zijbeuken en eveneens met pilastergeleding. Getraliede steekboogvensters in geriemde omlijstingen met oren. Ingedrukt schilddak van sacristie (leien) met brede dakoverstek op geprofileerde dakvoetconsolenrij. Een neogotische houten portiek met calvariebeeldengroep in de oksel tussen de westelijke toren en de zuidelijke zijbeuk.

Interieur

Barok maar sober gedecoreerd kerkinterieur (geelgeschilderd), harmoniërend met het overwegend 17de- en 18de-eeuws kerkmeubilair. Rondboogvormige scheibogen op vierkante pijlers en gebogen gewelven met stervormige stucdecoratie boven de zijaltaren. Gedecoreerde gordelbogen in het koor.

Stuccartouche met jaartal 1663 boven de binnenzijde van het hoofdportaal. Driedelig overwelfde sacristie met mooie stervormige stucversiering voorzien van centraal Maria-, Christus- en Sint-Annamonogram. Hoekaanzet van twee gordelbogen bijzonder uitgewerkt, namelijk in de vorm van twee gesculpteerde engelen met bloemenkransen.

Mobilair

Altaardoek van de Heilige Familie van Vlaamse school (17de eeuw); zes 18de- en vijf 19de-eeuwse votiefschilderijen voornamelijk met kinderportretten. Gestoffeerd beeld van de Heilige Anna-ten-Drieën gedateerd 1720 op een verguld medaillon met inscriptie van het kleed, geplaatst in een gepolychromeerd, neogotisch houten tabernakel, gift uit 1860 van de markies van Rode. Gepolychromeerde houten beelden van de Heilige Joachim (18de eeuw ?), van de Heilige Martinus die zijn mantel deelt met een arme (18de eeuw), van de Heilige Petrus (18de eeuw) en de Heilige Paulus (19de eeuw). Gestoffeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw (gepolychromeerd hout) onder glas. Barok hoofdaltaar uit de 17de eeuw met houten marmerbeschildering door Patyn van Gent. Fraai antependium met Sint-Annamonogram gesneden in 1659 door Rombaut Pauli (beschilderd hout). Vier eiken banken uit de 17de eeuw, vroeger opgesteld rondom het Sint-Annabeeld. Houten lambriseringen uit de tweede helft van de 18de eeuw met acht ingewerkte biechtstoelen voorzien van een medaillon op fronton met een allegorische voorstelling. Barokke, eiken communiebank met artistiek houtsnijwerk gedateerd 1657. Houten preekstoel in rococostijl, gedateerd 1767 en uitgevoerd door Jan Michiels van Velzeke. 17de-eeuwse doopvont van Balegemse zandsteen. Orgel door Pieter van Peteghem van Gent uit 1780, getransformeerd door Maurice Delmotte van Doornik in 1910. Marmeren epitaaf van de gebroeders Joannes en Judocus van Lekeburne, opeenvolgende pastoors van de parochie. 14de-eeuwse kerkkoffer in hout en ijzer.