erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Aldegonde met kerkhof

bouwkundig element
ID
36462
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36462

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

Oudste vermelding van de kerk in een charter van 1126 waarbij het patronaat door het bisdom Kamerijk werd overgedragen aan de abdij van Enamel Vanouds toegewijd aan Sint-Aldegonde, aanroepen tegen kanker en nog steeds een bezocht bedevaartoord, voornamelijk op 30 januari. Aan de kleine, eenbeukige zaalkerk met rechthoekig koor werd circa 1550 een zware, vierkante westtoren toegevoegd. Sloping van de oude kerk met uitzondering van de toren in 1869. Ontwerp van 1873 door architect M. De Noyette voor een nieuwe kerk waarbij de bewaarde oude toren in neogotische zin werd aangepast. Eerstesteenlegging in 1874, inwijding van de kerk op 15 juli 1878.

Beschrijving

Georiënteerde pseudobasilicale kerk met omringend, deels ommuurd kerkhof. Driebeukige kerk van vijf traveeën met driezijdige koorsluiting. Massief dominerend torenvolume ten opzichte van het lichtere schip. Overwegend bakstenen gebouw in neogotische stijl. Bakstenen parement tegen de oude toren met uitzondering van de onderste geleding die gedeeltelijk haar oorspronkelijke bekleding van Balegemse zandsteen behield. Laatgotische korfboogpoort met hol beloop en bijgevoegde hardstenen druiplijst. Elegant tweelicht met deelzuiltje en oculus met vijfpas, ingeschreven in een spitsboogveld op de tweede verdieping. Bovenste torengeleding met gekoppelde spitsboogvormige galmgaten; zandstenen hoekkettingen en negblokken rond de vensters aan de oostkant. Voorts zandstenen steigergaten en geprofileerde daklijst onder de ingesnoerde achtzijdige torenspits.

Interieur

Kerkinterieur met kruisriboverwelving en polychromie van 1922, in 1985 egaal geschilderd: wit schip met lichtgrijze pijlers en goudgeel koor.

Mobilair

Beeldhouwwerk: 18de-eeuws, eikenhouten gekruisigd Jezusbeeld (zonder kruis). Een hardstenen grafsteen met liggende priesterfiguur uit de 16de eeuw in het portaal. Voornamelijk neogotische kerkmeubelen (waaronder koorgestoelte, altaren, sacristiedeuren, biechtstoelen, kerkmeestersbank) uit het laatste kwart van de 19de eeuw of begin 20ste eeuw. Gekleurde glasramen, in het schip gedateerd 1898.

Lovaert-orgel van 1835. 

  • Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
  • BUYSSE R. 1989: Een Lovaert-orgel te Lemberge, Het Land van Nevele 20.1, 66-70.
  • POPPE J. 1986: Geschiedkundige kronieken 5, Merelbeke, 5-8.

Bron: BOGAERT C. & VERBEECK M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Een deels ommuurd en vergroend kerkhof met een collectie van 20ste-eeuwse graftekens.

Het kerkhof te Lemberge staat ingetekend op de Ferrariskaart van 1771-1778. Het kerkhof was toen omringd door een lijnaanplant van bomen. De buurtweg 19 liep oorspronkelijk over het kerkhof. De contouren bleven grotendeels ongewijzigd.

Deels ommuurd vergroend kerkhof. Vermoedelijk liep de bakstenen muur, geritmeerd met pilasters oorspronkelijk volledig rond en werd die aan de straatzijde verlaagd of herplaatst. Twee ijzeren hekken aan bakstenen hekpijlers sluiten het kerkhof af. Een overluifelde calvarie hangt tegen de zuidgevel van de toren. 

Vooral aan de west- en zuidzijde bleef een interessante collectie aan grafstenen bewaard, daterende vanaf circa 1900. Het overheersende materiaal is hardsteen aangevuld met applicaties in porselein en marbriet. De graftekens in eclecticisme, art deco en modernisme zijn sober tot niet gedecoreerd. Er staan kruisvormige stèles in graftuinen en in combinatie met verhoogde zerken en verhoogde zerken zonder stèle.

Aan de noordzijde is het grafteken voor de familie Maenhaut – Van Lemberge met een marmeren borstbeeld van Jules Maenhaut (1869-1940) opvallend. Op een verhoogde zerk en voor de kruisvormige stèle staat het borstbeeld dat werd vervaardigd door Godefroid Devreese (1861-1941) en geldt als één van zijn laatste werken. Jules Maenhaut was dokter in de rechten en werd gemeenteraadslid en burgemeester (sinds 1888) van Lemberge. Nadien werd hij provincieraadslid (1892-1894) en volksvertegenwoordiger (1894-1940). Hij kwam op voor de boeren en was daardoor betrokken bij de oprichting van de Oost-Vlaamse landbouwersbond, de Refreissenkas en de drie tentoonstellingen van de Gentse Floraliën op de Wereldexpo van Gent in 1913.

Het terreinonderzoek werd uitgevoerd in 2017.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Aldegonde met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36462 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.