Georiënteerde typische 19de-eeuwse plattelandskerk met eenvoudige en traditionele platte­grond, in zijn geheel nieuw gebouwd in neoromaanse stijl, ter vervanging van de te klein gewor­den oude dorpskerk aan de Torrekensstraat (sedert 1888 door sloop volledig verdwenen) waarvan het oud kerkhof als begraafplaats behouden bleef.

Historiek

De bouwplannen werden opge­maakt door archi­tect Ed­mond de Perre-Montigny. Er bleven ontwerpen bewaard daterend vanaf 1858. De defini­tieve plan­nen werden in 1863 goedgekeurd. De datum van eerstesteenlegging of aan­vang van de bouwwer­ken is niet precies bekend. In 1865 was het metselwerk vrijwel voltooid. De kerk is door cijferankers buiten voor­zien van het jaartal 1865. Op 13 septem­ber 1866 werd de nieuwe kerk voor de eredienst ingewijd. De kerk was volle­dig afge­werkt in 1867. Op 15 juni 1868 werd de kerk plechtig inge­wijd door toenmalige bisschop Monseigneur H. F. Bracq.

In 1954 zou de kerk een eerste maal binnenin herschilderd zijn sinds de bouw. Een broeder van de Christe­lijke Scholen uit Gent adviseerde welke schilderingen dienden te blijven en welke moesten worden bijgewerkt. Er is sprake van het afkappen van muren van de kerk bij de aanvang der werken. De muren en pilaren werden onderaan bezet met een plint van "simili-arduin". In 1955 werden de verdwenen beelden uit de twee nissen in de voorgevel van de kerk vervangen door twee opgefriste oude beelden afkomstig uit een kapel van Lede, namelijk van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten en de Heilige Johannes aan het kruis. Bij volgende schilderwerken (na 1977) verdwenen nog elementen van de decoratieve neogotische polychromie in het schip namelijk van op de bogen tussen de zuilen. Herstellingswerken van 1978 omvatten voegwerken en het aanbrengen van een nieuwe dakbedekking. In 1993 werden de vensters van het schip vernieuwd en de koorven­sters herlood. Laatste herschildering van de binnenkerk van november 1998-februari 1999 met herbe­pleistering van de gewelven in het schip van de kerk en bekleding van de wanden met "tasso"-doek voor de herschildering.

Beschrijving

De kerk was aanvankelijk aan weerszijden van de voorgevel geflankeerd door een ijzeren hek met erachter een aansluitende lage bakstenen muur rondom de kerk. Aan de zuidkant is deze verdwenen en vervangen door een geplaveid voetpad.

De platte­grond van de dorpskerk is haast recht­hoekig en ­ont­vouwt een drie­beu­kig schip van zes traveeën lang; de bredere midden­beuk met inge­bouw­de westtoren eindigt op een even breed, diep koor met halfron­de koorslui­ting. In het verleng­de van de zijbeu­ken is het koor geflankeerd door een sacristie in het zuiden en een ber­ging in het noorden. Jaaran­kers tegen de schuine ooste­lijke gevels van de zijbeuken, naast het koor, vormen het jaartal 1865. Het metsel­werk is uitgevoerd in baksteen met sobere verwerking van natuur­steen: aangewend voor de sokkel van de voor­ge­vel, omlijstin­g van het portaal, ven­sters en nissen. Arduin is voorts verwerkt voor het tra­ceerwerk van de drielichten, het radven­ster onder de toren, de slanke hoge zuiltjes die de torenhoeken markeren. De nok van het leien zadeldak op het schip loopt door boven het koor en eindigt er op een ijzeren kruis.

De sobere voor­ge­vel heeft een geac­cen­tu­eer­de midden­partij: het uitsprin­gen­de middenrisa­liet ter breedte van de midden­beuk is ver­hoogd met schouderstukken en be­kroond door een slanke vier­kante toren met inge­snoerde achtzijdige torenspits eindi­gend op een ijzeren toren­kruis. De hoge gekoppelde rondbogige galmgaten zijn elk van vijf galm­borden voorzien. Twee rond­boog­nissen, respec­tie­ve­lijk links met een beeld van Onze-Lieve-Vrouw en rechts van ­de Heilige Johannes, zijn aangebracht naast het portaal. Daar­on­der werd later een arduinen gedenksteen aan de slachtoffers van beide wereldoor­logen geplaatst. De langs­gevels van het schip wordt geritmeerd door lisenen met vensters in rechthoe­kige spaarvelden, boven­aan afgewerkt door een baksteenfries. De koor­gevel wordt bovenaan afge­lijnd door een tandlijst. De kerk bezit goede proporties, mooie ver­houdingen en sober gehouden decora­tieve doch fijnzin­nige details zoals in de venstertra­ceringen. Het uitwen­dig voorkomen is quasi ongewijzigd. Door haar verheven inplanting op de Muntekouter en de goed bewaarde open ruimten in de omgeving domineert de kerk uitermate sterk het landelijk dorps­beeld.

Interieur

Binnenin zijn rondbogige scheibogen toegepast rustend op ronde zuilen met acht­zij­dig versierd krulbladkapiteel. De langswanden van de hoog opgaande middenbeuk verto­nen gekoppelde rondbogige blindnissen met deelzuiltje; volgens De Potter en Broec­kaert waren zij voorzien voor het plaatsen van apostelenbeelden; de gewel­frib­ben van de mid­den­beuk zetten aan op dien­sten.

De typische neogoti­sche poly­chro­mie bleef be­waard op de oost­wan­d van beide zij­beuken (achter de zijaltaren) en in het koor: op de koorover­wel­ving zijn, omgeven door een kenmer­kende florale decoratie, medaillons aangebracht met litur­gisch sym­boli­sche voorstellin­gen en met attributen verwijzend naar de vier evangelis­ten. Tegen de koor­wand­ is rechts een afbeelding van de Heilige Jozef aangebracht en links van de Heilige Boni­fatius: laatstgenoemde schildering zou bij herstelling van het pleisterwerk herno­men zijn in de jaren 1970. De ge­bun­del­de schal­ken van het koor zijn van typische poly­chrome banden met gesti­leer­de motieven voor­zien.

De kerkvloer bestaat overwegend uit zwarte natuurstenen tegels.

Er zijn drie koorvensters met gekleurde glasramen; het middelste draagt onderaan volgend opschrift met vermelding van de schen­ker: "DONO DEDIT I.P.I. VAN DERDONCKT PASTOR HUIUS PAROCHIAE 1871". De glasra­men stellen voor: Jezus aan het kruis met knie­len­de vrouw aan de voet van het kruis (Maria Magda­lena), rechts de Heilige Johan­nes en links de Heilige Maria.

Het kerkmobilair omvat onder andere volgende vermeldenswaardige elementen:

• ensemble van drie altaren van gepolychromeerd hout in neogo­ti­sche stijl: twee zijalta­ren, een hoofdaltaar en een opvallend en vrij monumen­taal taberna­kel waarvan de deuren aan de binnen­zijde beschilderd zijn met een engelenfi­guur
• fraai gesculpteerde eiken com­munie­bank van 1867 door Hau­man (Gent) met diverse voorstellingen, deels omge­vormd tot altaar
• fraai gesculpteerde eiken preekstoel van circa 1867 door Hauman met diverse voorstel­lin­gen onder andere van evangelische taferelen, symbolen en de Heilige Bonifatius.
• 18de-eeuwse eiken bidstoel
• gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Apollonia geflankeerd door twee enge­len met kandelaar, uit de 16de eeuw op neogotisch voetstuk (tweede helft 19de eeuw)
• gepolychromeerd houten beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind op maansikkel (18de eeuw)
• gepolychromeerd eiken beeld van Heilig Hart van Jezus (19de eeuw)
• gepolychromeerd eiken beeld van Heilig Hart van Maria (19de eeuw)
• houten beeld van Jezus aan het kruis (18de eeuw), recent ontdaan van zijn polychromie en naar verluidt afkomstig van buiten tegen het koorhoofd
• gepolychromeerd houten beeld van Sint-Jozef
• gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Bonifatius
• meerdere gepolychromeerde gipsen heiligenbeelden onder andere van de Heilige There­sia, de Heilige Rita, de Heilige Familie
• houten reliekschrijn uit de 18de eeuw met goudkleurige buste van de Heilige Boni­fa­tius op sarcofaagvor­mig voet­stuk met zwaard en bisschopsstaf en geschilderd opschrift
• meerdere gepolychromeerde gesculpteerde beeldsokkels, aangebracht tegen kerkzuilen en wanden
• stenen doopvont uit de 15de eeuw met koperen deksel
• 19de-eeuwse kruisweg geschilderd op metaal in neogotische rechthoekige houten omlijs­tin­gen
• orgel: in zijn huidige staat een tijdens het interbellum door L. Daem uit Appelterre grof verbouwd of "gemoderniseerd" orgel waarvan de overblijvende oude delen (groten­deels de orgelkast en een deel van het pijpwerk) kenmerken vertonen van het constructie-atelier Van Peteghem
• twee eiken sacristiekasten uit de 19de eeuw, één met embleem van de patroonheilige der kerk Sint-Bonifatius, en één met pauselijke symbolen.
• sacristie lavabo met fonteintje in wit aardewerk uit de 19de eeuw (thans in de pastorie).

Eenvoudige bakstenen plattelandskerk in neoromaanse stijl, voltooid in 1867 naar ontwerp van architect E. de Perre-Montigny. Gebouwd ter vervanging van de te klein geworden oude dorpskerk die een 250 meter westwaarts stond aan de Torrekensstraat tegenover Biest. Naar het oosten georiënteerde kerk gelegen tegenover de Torrekensstraat met vrij massief dominant karakter, versterkt door haar hoge ligging tegenover het omringend kouterlandschap.

Driebeukige kerk van zes traveeën onder leien zadeldak. Hoog koor met halfronde sluiting en vrij slanke ingebouwde vierkante westtoren. Jaarankers 1865 op de oostgevels van de zijbeuken, aan weerszij van het koor. Westgevel met natuurstenen sokkel, uitspringend poortrisaliet, natuurstenen aflijning van de verspringende topgevel met schouderstukken op geprofileerde consoles. Omlijst rondboogportaal geflankeerd door rondboogvormige beeldnissen, met beeld van de Heilige Johannes evangelist en van Onze-Lieve-Vrouw. Boven het omlijst radvenster opgerichte toren van twee geledingen met markerende hardstenen hoekzuiltjes en gekoppelde rondboogvormige galmgaten. Ingesnoerde leien torenspits. Noord- en zuidgevel geleed door lisenen en rechthoekige spaarvelden met baksteenfries. Rondbooglichten met drieledige tracering.

Vereenvoudigd interieur: neogotische polychromie bewaard in het koor en boven de zijaltaren. Rondboogvormige scheibogen op zuilen met achtzijdig krulbladkapiteel en druiventakversiering.

Mobilair: Gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Apollonia geflankeerd door twee engelen met kandelaar uit de 16de eeuw, op neogotisch voetstuk. Eiken communiebank van 1867 door Hauman (Gent), deels omgevormd tot altaartafel. Eiken preekstoel van circa 1867 door Hauman.