erfgoedobject

Barokke pijlerkapel met linde

bouwkundig / landschappelijk element
ID
36706
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36706

Juridische gevolgen

Beschrijving

Bij het kruispunt van de Molenstraat en de weg Issegem, ten noordoosten van Balegem in het gehucht Issegem, bevindt zich een barokke pijlerkapel met bijhorende kapellinde (Hollandse linde, Tilia x europaea).

Historiek

Het kapelletje en de linde vormen een onverbrekelijke eenheid, ingeplant bij een kruispunt van wegen. De boom is volgens de overlevering ouder dan de kapel, gebouwd in 1637, zoals aangegeven op een cartouchevormige gevelsteen. Een ter dood veroordeelde zou ontsnapt zijn uit de Galgeput te Balegem en zou zich verstopt hebben in de linde, van waaruit hij de voorbijgangers belaagde. Van dan af dachten de passanten dat er een spook in de boom schuilde. Om de geest te bezeren werd de kapel gebouwd en de spookverschijnselen stopten. Mogelijk betreft het hier een voorbeeld van een site waarbij een boom het voorwerp uitmaakte van verering, door de plaatselijke geestelijkheid geaccapareerd door er een kapel naast te laten bouwen. De geschatte leeftijd van de boom (stamomtrek van 4,56 meter levert volgens de methode Zwaenepoel een geschatte leeftijd van 228 jaar oud) lijkt erop te wijzen dat de oorspronkelijke boom in de 18de eeuw vervangen is door een nieuw exemplaar. Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) worden zowel de boom als het kapelletje weergegeven.

Beschrijving

Het betreft een Hollandse linde met een stamomtrek van 456 cm en een mogelijke leeftijd van 371 jaar. De structuur van de kruin heeft de kenmerken van een etagelinde, op een hoogte van een paar meter is er een zware takkenkrans waarvan alle takken een horizontale aanzet hebben. Het beheer van deze horizontale etage is achterwege gebleven met als gevolg dat er van daaruit veel verticale takken zijn ontstaan. Er is één duidelijke zware doorgaande stam met mogelijks, doch moeilijk af te lezen in de takken structuur, een tweede etage of bolvormig geschoren kruin.

Op historische kaarten (Poppkaart en Atlas der Buurwegen) en op oude postkaarten en foto’s is te zien dat de boom bij de zuidgevel van de inmiddels verdwenen Issegemhoeve stond. We zien een gevel met veel ramen, wat doet vermoeden dat het aanpalende gebouw een herberg was. Gelegen op een plaats waar verschillende wegen samen komen, kon men zijn dorst laven onder het lommerrijke loof. In dat geval heeft de boom ook de functie van schermboom.

De pijlerkapel bestaat uit een gewitte bak- en zandstenen pijler met pannen zadeldak. De bakstenen sokkel en punttop zijn voorzien van een cartouchevormige gevelsteen met jaartal 1637. In de rechthoekige nis, afgesloten door een ijzeren traliedeurtje, staat een Onze-Lieve-Vrouwebeeldje met Kind. De nisomlijsting van gesculpteerde zandsteen omvat twee gecanneleerde Ionische halfzuiltjes op gebombeerde en geprofileerde basis en een bekronend entablement met een centraal, gevleugeld engelenhoofdje. De halfronde, grijze, natuurstenen stoep telt drie traveeën.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DO002338, Thematisch-typologische en thematisch-geografische bescherming van het belangrijkste houtig erfgoed in Vlaanderen: Oost-Vlaanderen, fase A.1, nummer 9 (S.N., 2010).

Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke; Van der Linden, Geert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Barokke pijlerkapel met linde [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36706 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.