Ommuurd kerkhof met voornamelijk 20ste-eeuwse graftekens. 

Geschiedenis

Het rechthoekige ommuurde vergroende kerkhof staat eerder schematisch afgebeeld op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. Een preciezere intekening is te vinden op de Atlas der Buurwegen uit 1841. De omtrek van het kerkhof is vervolgens niet wezenlijk meer gewijzigd. De Atlas toont ook de weg 16 die het kerkhof ontsluit vanuit het noorden. Ten noordoosten op het kerkhof staat in 1841 een gebouw ingetekend. Volgens het beheersplan uit 2020 was het zuidelijke deel van het kerkhof moeilijk bereikbaar tot de late 19de eeuw en werd daarom vermoedelijk pas in 1915 in gebruik genomen.

Beschrijving

De Sint-Martinuskerk  met het omringende met gras begroeide kerkhof is omgeven door een bakstenen kerkhofmuur. Ten westen vormt de pastorie de afsluiting van het kerkhof. Een smeedijzeren hek aan twee bakstenen pijlers met een hardstenen bolvormige bekroning markeert de in het noorden gelegen ingang.

De toegang in het noordoosten gaat vermoedelijk terug tot de 19de eeuw. De hekpijlers in baksteen die volgens Havermans vermoedelijk ooit gepleisterd of gecementeerd waren, zijn afgewerkt met hardstenen onderdelen zoals de diamantvormig afgewerkte dekstenen. Aan de bakstenen hekpijlers hing een smeedijzeren hek. De aansluitende bakstenen kerkhofmuur had oorspronkelijk een ezelrug.

Op het kerkhof staat het puthuis uit 1863 in traditionele stijl onder een leien torendak. De uitzonderlijk grote met klimop begroeide Lourdesgrot in cementrustiek werd mogelijk opgetrokken  in 1905. A. Havermans en A. Voets vermoeden dat de grot opgetrokken werd op de funderingen en met de sloopmaterialen van de afgebroken pastorie. In de grot staat een beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes en Bernadette.

Op het kerkhof bleven in 2019 niet minder dan 84 graftekens en 19 anonieme graven bewaard. Opvallend is dat de graftekens in het noordelijk kerkhof gericht zijn naar het pad en niet naar de kerk. Op het zuidelijk deel zijn de graftekens naar de kerk gericht. De graftekens illustreren de evolutie van de funeraire vormgeving van het midden van de 19de eeuw tot de jaren 1970. Er bleven enkele houten, betonnen en gietijzeren kruisen bewaard. De meeste graftekens zijn opgetrokken in blauwe hardsteen, soms aangevuld met graniet of een tekstplaat in marbriet. Er zijn enkele zwartgranieten naoorlogse graftekens en een gietijzeren kruis. Zowel stèles met een graftuin als stèles met zerken, sokkels met kruisen en tomben komen er voor en dat in een variatie van gangbare stijlen van eclecticisme  tot neogotiek, art deco en (naoorlogs) modernisme. Meerdere graftekens dragen opvallende grafsymboliek. Bijvoorbeeld: Meers met een palmtak en een standbeeld van een engel ten voeten uit die een kruis bebloemt, Meers-Herlitska laurier-en-immortellenkrans, Van Spauwen – Stassen – Pauly met urnenvazen en planten, Cleuren-Daerden met guirlande, Kuipers-Michiels met bloemen en (gevlamde) urnenvazen, Daniels-Daerden met eikentakken, Vaes-Cleuren met palmtakken, enzovoort.

Wandepitaaf van Elderen

In het koor van de Sint-Martinuskerk, tegen de  zuidelijke koorwand, staat het laat 17de-eeuwse wit en zwart marmeren wandepitaaf voor Joannis Ludovicis van Elderen, opgetrokken in classicerende barok. Op een sokkel bestaande uit een plint en een lichaam met grafschrift steunt een portiek, uitlopend op een fronton. In de portiek staat de witmarmeren beeltenis van de kerkvorst afgebeeld, in aanbidding voor een barok crucifix, de rechter hand op het hart en een bijbel in de andere hand. In het fronton prijkt zijn wapenschild. De ingebeitelde graftekst luidt Sepulcrum Celsissimi & ReverendissimiPrincipis Domini Joannis Ludovici ab Elderen, Episcopi & Principis Leodiensis, Ducis Bulloniensis, Marchionis Franchimontensis, Comitis Lossensis, Hornensis, &c. prlMafbrVarll obIt qVasI sVbIto Joannes LVDoVICVs antIstes ebVro.