Twee stadswoningen met deels laat-classicistische lijstgevel als deel van de brouwerij met woonhuis Sint-Christoffel, in 1847 en 1905 afgesplitst tot afzonderlijke woningen.

Historiek

Aan het einde van de 18de eeuw werd bijna het volledige bouwblok tussen de Sint-Katelijnestraat, A.B.-straat, het Jef Denynplein en de Melaanvliet in beslag genomen door een brouwerij - al zeker sinds 1736 gekend als Sint-Christoffel - en het bijhorend brouwershuis. De zijvleugels van de U-vormige brouwerswoning aan de Sint-Katelijnestraat situeerden zich langs de Melaanvliet en de A.B.-straat. De eigenlijke brouwerij bevond zich achter het woonhuis en nam de rest van het bouwblok tot aan het Jef Denynplein in beslag. De brouwerij en het woonhuis waren aan het einde van de 18de eeuw eigendom van Cornelius Jozef Scheppers (1768-1841), een welstellende Mechelse brouwer en notabele, met mandaten in de lokale politiek en de Antwerpse provincieraad.

Cornelius Scheppers liet aan het einde van de 18de eeuw het woonhuis aan de Sint-Katelijnestraat verbouwen in laat-classicistische stijl. Een ongedateerde, door hem ingediende bouwaanvraag geeft aan dat ook de twee linker traveeën van het toegangsgebouw van het huis en de brouwerij in de A.B.-straat toen in laat-classicistische stijl werden verbouwd. Het bouwplan van een niet vermeld ontwerper toont in de gevelhoge rechter poorttravee een rondboogpoort onder een casement met gedrapeerd motief en guttae, geflankeerd door pilasters die uitlopen op bladkapitelen met guttae. Nog voor de optekening van het primitief kadastraal plan van de Mechelse binnenstad rond 1824, werden het huis en de brouwerij gesplitst in twee afzonderlijke percelen. Na het overlijden van Cornelius Jozef Scheppers in 1841 kwam een groot deel van het omvangrijke familiebezit in handen van diens zoon, priester Victor Scheppers (1802-1877). Die wendde een deel van de nalatenschap van zijn vader en de erfenis van een ongehuwde tante aan om onder meer een kostschool op te richten, het bekende Scheppersinstituut , bediend door de ook door hem opgerichte congregatie van Onze-Lieve-Vrouw van Barmhartigheid.

In 1847 verkocht Victor Scheppers het huis in de Sint-Katelijnestraat en de achterliggende brouwerij aan de Mechelse zilversmid Franciscus H. Van Beveren. De heer Van Beveren diende nog datzelfde jaar een bouwaanvraag in, uitgetekend door J.B. De Cocq. De brouwerij werd grotendeels afgebroken en het vrijgemaakte terrein werd als tuin toegevoegd aan het huis in de Sint-Katelijnestraat. Volgens dezelfde bouwaanvraag werd de vijf traveeën tellende gevel van het poortgebouw aan de A.B.-straat toen meer uniform gemaakt, vooral via het doortrekken van de kroonlijst en het inbrengen van regelmatige, rechthoekige gevelopeningen met nieuw schrijnwerk. De drie rechter traveeën werden afgesplitst tot een woonhuis met eigen deuropening, het huidige (2018) A.B.-straat 5. Volgens een kadastrale mutatieschets werd dit huis pas in 1866 afgesplitst als een afzonderlijk perceel.

Advocaat Albert Nobels, eigenaar van het vroegere brouwershuis aan de Sint-Katelijnestraat 21, diende in 1905 een bouwaanvraag in om ook de twee linker traveeën van het poortgebouw in de A.B.-straat om te vormen tot een woning, het huidige A.B.-straat 3. Het bouwplan van aannemer J. Van Humbeeck toont hoe de grote toegangspoort werd dichtgemetseld, met uitsparing van een venster- en een deuropening. Het bijhorende grondplan van het gelijkvloers toont hoe de beperkte oppervlakte door het inbrengen van drie tussenmuurtjes in even zo veel kamers werd verdeeld. In 1958 dienden de kinderen van Albert Nobels een bouwaanvraag in voor de uitbreiding van A.B.-straat 5 naar plannen van architect J. Verbeemen, die echter niet werd uitgevoerd. In de plaats daarvan diende L. Nobels in 1958 een bouwaanvraag in voor het verbouwen van de keuken en de bouw van een garage. Deze aanvraag, naar plannen van de Mechelse architect Leo Ghys, die toen aan de Van Benedenlaan 61 woonde, werden wel uitgevoerd. Een in 1972 gedateerde foto uit het persoonlijk archief van de Mechelse onderzoeker Frans Berlemont toont de toenmalige bepleisterde voorgevels van de beide woningen met buitenluiken voor de vensteropeningen op het gelijkvloers. In 1978 werd een vergunning verleend om de witgeschilderde bepleistering van A.B-straat 3 te verwijderen. Later verdwenen ook de buitenluiken van de vensteropeningen op het gelijkvloers van zowel A.B.-straat 3 als A.B.-straat 5.

In 2010 diende Boudewijn Nobels een aanvraag in voor de verbouwing van de twee woningen A.B.-straat 3 en A.B.-straat 5 tot drie appartementen naar plannen van de Mechelse architect Jos Roosemont. De beide woningen werden binnen het bestaande volume opnieuw samengevoegd en per niveau ingericht tot appartement. Deze verbouwing behelsde onder meer ook de vernieuwing van de dakbedekking in rode pannen en het aanbrengen van een nieuwe bakgoot en nieuw houten buitenschrijnwerk.

Naar aanleiding van dit bouwdossier legde de dienst Monumentenzorg van de stad Mechelen een bezoek af aan A.B.-straat 5 op 21/04/2011. Tijdens dit plaatsbezoek werd onder andere in de achtergevel van A.B.-straat 5 de aanwezigheid vastgesteld van negblokken in witte natuursteen van vroegere kruisvensters op de eerste verdieping en het gelijkvloers, net als de dichtgemetselde rondboog van de vroegere poortdoorgang in de achtergevel van A.B.-straat 3. Een opname van de ontmantelde zijgevel van A.B.-straat 5 vanaf het openbaar domein in 2012 toonde de aanwezigheid van een houten balkenroostering met moer- en kinderbalken op de eerste verdieping en van delen van een houten, getoognageld schaargebint.

Beschrijving

Twee stadswoningen onder doorlopende bedaking met rode pannen en vernieuwde kroonlijst die deel uitmaakten van de brouwerij met woonhuis Sint-Christoffel. De panden werden respectievelijk in 1847 en 1905 afgesplitst tot afzonderlijke woningen, die in 2010 werden heringericht.

A.B.-straat 3 heeft een bakstenen lijstgevel in laat-classicistische stijl van het einde van de 18de eeuw; het volume telt twee traveeën en twee bouwlagen op een gekorniste lage plint met grijs geschilderde cementbepleistering; de voorgevel werd in 1978 ontpleisterd. In de markerende brede rechtertravee een rondboogpoort met een trapezoïdale sluitsteen en imposten in witte natuursteen tussen pseudo-pilasters, eveneens met imposten in witte natuursteen. Dichtgemetselde poortdoorgang met in 1905 aangebrachte deur- en vensteropening onder wit geschilderde, gelede tussendorpel en boogveld met oculus. Rechthoekige vensters met boven- en onderdorpels in blauwe hardsteen en in 2010 vernieuwd, donkergroen geschilderd houten buitenschrijnwerk naar historisch model.

A.B.-straat 5 is een half vrijstaand pand van drie traveeën en twee bouwlagen uit 1847 als verbouwing van het rechtergedeelte van een bestaand poortgebouw met onregelmatige gevelopstand waar ook A.B.-straat 3 deel van uitmaakte. De oude kern van dit pand kan onder meer afgeleid worden uit de verankering van de voorgevel en de achtergevel met natuurstenen vensteromlijstingen. Voorgevel is een lijstgevel met wit geschilderde cementbepleistering met imitatievoegen op een lage gecementeerde (?) plint met twee keldergaten. Eenvoudige rechthoekige vensteropeningen op hardstenen onderdorpels met blind middelste bovenvenster. Hoger gelegen rechthoekige deuropening. In 2010 vernieuwd en groen geschilderd houten buitenschrijnwerk. In 2010 vernieuwde bakstenen, wit geschilderde zijpuntgevel met gewijzigde vensteropeningen en vernieuwd schrijnwerk.

Nummer 3 is in zijn huidige vorm, enkelhuis van twee bouwlagen en dito traveeën onder steil zadeldak (nok parallel aan de straat, Vlaamse pannen). Pand mogelijk voorheen horend tot een groter complex (vergelijk doorlopende bedaking met nummer 5), later aangepast en opgesplitst.

Voorheen bepleisterde, sinds 1979 gedecapeerde, bakstenen laat-classicistische lijstgevel, uit eind 18de of begin 19de eeuw. Markerende brede poorttravee gevat tussen pseudo-pilasters heden opgesplitst in twee traveeën; rondboogomlijsting op imposten en neuten, voorzien van zandstenen trapezoïdale sluitsteen en gelede tussendorpel; oculus in boogveld. Voorts rechthoekige vensters met arduinen bovendorpels en lekdrempels. Gewijzigde gevelbeëindiging: stucprofielen en gekoppelde consoles heden verdwenen, vernieuwde kroonlijst.