Historiek

Reeds vanaf de 11de eeuw wordt hier een kwartkapel, bediend door een rector, vermeld, mogelijk opgericht door de heren van Mulken. Het oorspronkelijke gebouw wordt -mogelijk omstreeks 1200- vervangen door een kapel in overgangsstijl, waarvan een spitsboog tussen kerk en toren rest. De huidige toren dateert uit eind 13de eeuw. In 1690 begon Pierre de Simonis, heer van Betho, met de bouw van een nieuwe kapel (koor); het gebouw werd tot 1727 verder afgewerkt door zijn erfgenaam, François de Hinnisdael.

Voorheen belangrijk bedevaartoord, met bedevaart naar Sint-Gillis, één der noodheiligen, de eerste negen dagen van september.

Het omringende, ommuurde kerkhof werd in 1871 bij verbreding van de straat ingekort.

Beschrijving

Kleine zaalkerk in classicistische barokstijl, aanleunend bij een vroeg-gotische toren (Maasgotiek). De plattegrond beschrijft een éénbeukig schip van twee traveeën, met voorstaande westtoren en koor van een rechte travee met driezijdige sluiting en aanleunende sacristie ten zuiden.

Gesloten vierkante toren van mergelsteen op een plint van mergelsteen, silex en baksteen; drie geledingen onder ingesnoerde naaldspits. De bovenste geleding is op elke zijde voorzien van een spitsboogvormig galmgat met maaswerk. Onder de kroonlijst een rondboogfries met driepasmotief.

Bakstenen schip onder zadeldak, met reminiscenties aan de Maasstijl in de mergelstenen kroonlijst op ojiefvormige consoles. Mergelstenen banden en hoekblokken. Rondboogvensters in een kalkstenen omlijsting met op regelmatige afstanden geplaatste negblokken. Voorstaand noordportaal, met recentere, rechthoekige deur.

Bepleisterd interieur, de kruisribgewelven op brede ribben gedragen door zware, rondboogvormige gordelbogen, uitlopend op pilasters. Straalgewelf boven het koor.

Mobilair: Beeld van Sint-Gillis, gepolychromeerd hout (17de eeuw). Hoofdaltaar, portiekaltaar van gemarmerd hout, barok, met voorstelling van Onze-Lieve-Vrouw met Kind en schenker, en wapenschild van de Hinnisdael en de Berchem (1707; gerenoveerd in 1900 door L. Grootaers). Eiken biechtstoel (18de eeuw).

Muurschildering met voorstelling van vereenvoudigd rankwerk op het gewelf der toren (13de eeuw). Grafsteen met persoonsvoorstelling van Egidius II († 1301) en Egidius III († 1336), heren van Mulken, gotisch.