Vierkantshoeve met laat-17de-, 18de- en 19de-eeuwse componenten, gegroepeerd rondom een vierkant gekasseid erf met mestvaalt.
De Buurtwegenatlas (1840-1845) toont het complex nog niet geheel afgesloten, de hoek tussen het woonhuis en de dwarsschuur was nog niet opgevuld. Een duidelijke bouwnaad markeert nog steeds deze situatie. De primitieve kadastrale toestand toont verder een opdeling, waarbij het huidige woonhuis en het gedeelte rechts van de poort toebehoorden aan Henri Fransens, brouwer uit Rutten, en de stal en dwarsschuur aan Anne-Marie Leus, eveneens uit Rutten. Het gebouw fungeerde tot voor kort als landbouwbedrijf.
Het poortgebouw vormt een blok, waarvan het dak werd afgebroken. De rondboogpoort is gevat in een vlakke, kalkstenen omlijsting met negblokken. Boven de poort is een nis voorzien, met mergelstenen latei. Naar verluidt is hier ook het opschrift "1883 WF" ingebracht, maar dit is thans onleesbaar.
Het woonhuis is ondergebracht in de rechtervleugel, toegankelijk aan de erfzijde, en bestaat uit zes traveeën en anderhalve bouwlaag, met een bouwnaad tussen de tweede en derde travee van links. Deze zone is effectief een midden-19de-eeuwse toevoeging. Het gebouw rust op een silexplint, is verder opgetrokken in baksteen met kalkstenen elementen en voorzien van smeedijzeren muurankers. In de derde travee prijkt een rondboogdeur in een vlakke, kalkstenen omlijsting met verankerde latei. Rechts aansluitend, in de vierde en vijfde travee, prijken oorspronkelijke bolkozijnen in een omlijsting met sponningbeloop en een verankerde latei. Sporen van luiken bleven bewaard. In de zesde travee is een gelijkaardig, rechthoekig venster voorzien. De zoldervensters zijn gevat in een vlakke, kalkstenen omlijsting met negblokken. Het huis wordt door smeedijzeren jaartalankers in de straatgevel 1717 gedateerd. De ramen hernemen de karakteristieken van deze in de erfgevel. De buitengevel is voorzien van getoogde, 19de-eeuwse muuropeningen.
De straatvleugel, die oorspronkelijk stallingen omvatte, is tegenwoordig rechtstreeks op het woonhuis aangesloten. De bouw is op een gevelsteen gedateerd "IL 1719", later omgevormd tot "IL 1819". De vleugel werd in een latere periode met een bouwlaag verhoogd en telt drie rechthoekige halfdeuren, de twee linkse gekoppeld, in een kalkstenen omlijsting.
De linkervleugel fungeerde oorspronkelijk als stal en telt twee bouwlagen onder zadeldaken met verspringende nokhoogten. De gevel omvat drie rechthoekige deuren in een kalkstenen omlijsting met verankerde latei. Verder kunnen verschillende rechthoekige vensters worden vermeld, twee zoals de zoldervensters van het woonhuis, één rechthoekig in een vlakke kalkstenen omlijsting. Daarnaast zijn nog een aantal kleinere vensters en zoldervensters voorzien. De straatgevel is voorzien van een aandak en vlechtingen.
De dwarsschuur in de achtervleugel is het meest dominante element van het complex met een hoog dak, dat rechts versmelt met de aanzet van een diephuisconstructie, die extern enkel blijkt aan de achterzijde, uit een puntgevel met dakschilden. Samen met de rechtse kopgevel, die bovendien rijkelijk voorzien is van uilengaten, vormt deze dwarse aanzet een imposant richtpunt in het landschap. Aan de erfzijde, met overhangende, geschoorde dakrand, manifesteert deze constructie zich niet. Aan de achterzijde bleven grote breukstenen delen bewaard, de rondboogpoort aan de erfzijde draagt de datum "1831 – HF - 10 JUNI". De gevel is voorzien van een rechthoekige deur in een vlakke, kalkstenen omlijsting en een recent venster.
De straatvleugel omvat een poortgebouw en een gedeelte van het woonhuis, dat zich verder uitstrekt over de gehele rechtervleugel, waar het aansluit bij de dwarsschuur. De linkervleugel fungeert als stal.
Het woonhuis werd grondig verbouwd, maar niettemin bleven sporen van een stijlenkap bewaard. De dwarsschuur behield een indrukwekkende, traditionele houtconstructie, met een centrale doorrit, geflankeerd door gebintconstructies (ankerbalkgebint en ankerbalkstandjuk), rustend op lage bakstenen stoel. Een balk draagt de datering "ANNO 1768", maar het is niet duidelijk waar deze op slaat. Het interieur van de stallen is utilitair.
Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002200, Tongeren: Hoeve en omgeving Proenhofstraat 12 (GYSELINCK J. 2002).
Auteurs: Schlusmans, Frieda; Gyselinck, Jozef
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. & Gyselinck J. 2002: Gesloten hoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/433814 (geraadpleegd op ).
Hoeve uit begin 18de eeuw. Bakstenen gebouwen onder zadeldak (Vlaamse en mechanische pannen), gegroepeerd rondom een vierkant gekasseid erf met mestvaalt.
Poortgebouw in de zuidwestvleugel, het dak werd afgebroken. Boven de poort, nis met mergelstenen latei en naar verluidt opschrift 1883 W.F./ F., thans onleesbaar. Verankerde rondboogpoort in een vlakke, kalkstenen omlijsting met negblokken.
Ten zuidoosten, woonhuis van zes traveeën en anderhalve bouwlaag (nok loodrecht op de straat), door midddel van muurankers in de zijgevel aan straatzijde gedateerd 1717. Silexplint. Gesmeed ijzeren muurankers. Rechterkant, vensters in een kalkstenen omlijsting met verankerde latei; in de eerste twee traveeën vensters uit het begin van de 19de eeuw, met kalkstenen lekdrempels; in de vierde en vijfde travee bolkozijnen (oorspronkelijk) in een omlijsting met sponningbeloop, voorheen beluikt; een gelijkaardig, rechthoekig venster in de zesde travee. Zoldervensters in een vlakke, kalkstenen omlijsting met negblokken; de twee rechtse werden aangepast. Rondboogdeur in een vlakke, kalkstenen omlijsting met verankerde latei. In de zijgevel aan straatzijde, silexplint en gelijkaardige vensters.
Stal in de noordwestvleugel, twee bouwlagen onder zadeldaken met verspringende nokhoogten. Rechthoekige vensters, twee zoals de zoldervensters van het woonhuis, één rechthoekig in een vlakke kalkstenen omlijsting; een aantal kleinere vensters en zoldervensters. Drie rechthoekige deuren in kalkstenen omlijsting met verankerde latei. Linkse zijgevel met aandak en vlechtingen.
Stal in de zuidwestvleugel, naast de inrijpoort, op een gevelsteen gedateerd I.L. 1719 (van de 7 werd later een 8 gemaakt); dit gedeelte werd in een latere periode met een bouwlaag verhoogd. Drie rechthoekige halfdeuren, de twee linkse gekoppeld, in kalkstenen omlijsting. In de oosthoek koestal met gewijzigd dak en een rechthoekige deur in een vlakke kalkstenen omlijsting.
Ten noordoosten, dwarsschuur met overstekende, geschoorde dakrand; op een balk binnen de datering ANNO 1768, op een gevelsteen boven de poort 1831/ H F/ 10 JUNI; recent venster, rechthoekige deur in een vlakke, kalkstenen omlijsting en een bakstenen rondboogpoort voorzien van geblokte, kalkstenen posten.
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. 1990: Gesloten hoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/37556 (geraadpleegd op ).