Voormalig "Hof van Hoogstraten" en "Hof van Coloma", heden samen "Klein Seminarie", Aartsbisschoppelijke Humanioraschool.

Historiek

In de 13de-14de eeuw stond op de hoek Voochtstraat-Zandpoortvest het "Hof van Vooght", naar de gelijknamige familie, in de 15de en het begin van de 16de eeuw uitgebreid en respectievelijk "Hof van Papenbroek" en "Hof van Viele" genaamd. Het landgoed was in 1516 door huwelijk eigendom geworden van Antonis de Lalaing, Heer van Hoogstraten. Deze liet het van 1517 tot 1526 verbouwen tot een prachtig complex van vier vleugels met galerijen rondom een rechthoekige binnenplaats, met ten zuiden een toren en ten zuidwesten een kapel met uitgebouwde polygonale apsis. Het hof werd zwaar beschadigd door het springen van de Zandpoort in 1546 en hersteld. In de 17de eeuw was het eigendom van de graven van Salm, die het door aanzienlijke families lieten bewonen en van 1689 tot 1692 door de ursulinen. Het hof werd in 1785 aangekocht door graaf Ernest Coloma, die een aanpalend hotel met voorhof in de Bleekstraat bewoonde. Beide woningen werden in 1826 opgekocht door aartsbisschop de Mean en in 1830 ingericht als "Klein Seminarie".

De huidige gebouwen van het Klein Seminarie vertonen een onregelmatig grondplan als gevolg van verbouwings- en uitbreidingswerken voor nieuwe schoollokalen in de loop van de 19de en de 20ste eeuw. Van het oorspronkelijk "Hof van Hoogstraten" bleef in 1826 enkel nog de vleugel met toren en kapel over: in 1830 ingericht als klaslokalen en heropgebouwd na de bombardementen in 1940; heden verdeelt deze vleugel samen met de aanpalende nieuwe bouw van 1963 de speelplaats grotendeels in twee. Tussen het "Hof van Coloma" uit de 18de eeuw en de vleugel met kapel die van 1835 dateert, werd in 1847 een verbindingsvleugel gebouwd. Een L-vormige vleugel aan de Bleekstraat, in 1889-1890 opgetrokken naar ontwerp van architect H. Meyns, werd in 1968 vervangen door de grootschalige nieuwe bouw van het Berthoutinstituut. Ten noorden en palend aan de Voochtstraat werd in 1893-1894 de zogenaamde Sint-Thomasvleugel opgericht, naar een ontwerp van architect F. Baeckelmans; parallel ten zuiden: de Sint-Michielsvleugel, in 1897-1898. De gekanteelde afsluitingsmuur aan de Zandpoortvest dateert van circa 1921-1922; centrale spitsboogvormige ingangspoort (naar het voorbeeld van de oorspronkelijke ingangspoort in de Voochtstraat van het Hof van Hoogstraten).

Beschrijving

Voormalig Hof van Hoogstraten. Polygonale toren uit het eerste kwart van de 16de eeuw, tijdens de Coloma-periode in het laatste kwart van de 18de eeuw fungerend als sterrenwacht: daartoe werd de torenspits door een belvedère vervangen; in 1940 sterk beschadigd door de bombardementen en volledig gerestaureerd. Traditionele bak- en zandsteenstijl op rechthoekige onderbouw; geledingen aangegeven door natuurstenen kordonlijsten en speklagen; gedeeltelijk bewaarde hoek- en negblokken; vernieuwde klooster-, kruiskozijnen en peerspits. Flankerend rond hoektorentje met vierkante muuropeningen onder kegelvormige spits. Aanpalend bakstenen gebouw van 1940, twee bouwlagen en acht traveeën onder afgesnuit zadeldak (leien), met rechthoekige vensters op arduinen lekdremnels.

Voormalig Hof van Coloma. Fraai classicistisch ensemble, gebouwd in het laatste kwart van de 18de eeuw in opdracht van Jean Ernest Coloma, baron van Sint-Pieters-Leeuw, op de gronden van het oude "Hotel van Louis de Mont-Saint-Eloy", advocaat bij de Grote Raad. Markant herenhuis met geplaveid voorhof en rotonde. Verticaal geritmeerde voorgevel van negen traveeën op souterrain; toegevoegde derde bouwlaag in 1868, bedaking met dakkapellen aangebracht in 1922 door architect K. Toen. Bakstenen lijstgevel met rijkelijk gebruik van zandsteen voor plint met keldergaten en decoratieve bouwonderdelen. Geblokte pilasters flankeren de geveluiteinden en het drie traveeën brede middenrisaliet. Eenvoudig hoofdgestel met gekorniste architraaf, boven het risaliet bekroond door een driehoekig fronton met oculus. Steekboogvensters gevat in doorlopende vlakke zandstenen omlijsting met sluitsteen; verdiepte borstweringen verrijkt met heden verweerde gebeeldhouwde panelen. Deurtravee in licht vooruitspringend risaliet: centrale rondboogdeur gevat in dubbele arduinen boogomlijsting met breed beloop op imposten en neuten, sluitsteen en gearceerde bloemmotieven in de zwikken; deurpanelen uit de 20ste eeuw verrijkt door ijzerwerk met initialen SA. Bekronende gestrekte druiplijst als aanzet van het sierlijk uitgewerkt smeedijzeren balkon (20ste-eeuws) naar Lodewijk XV-patroon, op de bel-etage. Bordestrap met gietijzeren leuning en siervazen op sokkel.

Gelijkaardige achtergevel met risaliet uitlopend op een zolderverdieping onder gebogen fronton. Dubbele bordestrap.

Interieur. Lodewijk XV- en XVI-schouwen en classicistisch stucwerk op panelen van deuren en plafonds; zwart en roos marmeren bevloering.

Rotonde. Bepleisterd en witgeschilderd, één bouwlaag hoog en respectievelijk één, acht en één travee onder gebogen zadeldak (leien). Ritmerende rondboogarcade op neuten en doorgetrokken imposten; spaarvelden met rechthoekige benedenvensters en getoogde in de boogvelden; centrale inkom. Flankerende haakse vleugel (voorheen koetshuizen) van zes traveeën, gedeeltelijk onder mansardedak met dakkapellen; belijnende arduinen pseudo-pilasters op neuten.

Aangepaste bakstenen voorheen bepleisterde straatgevel op een zandstenen plint, twee bouwlagen en negen traveeën onder een zadeldak met dakkapellen; geloogde vensters voorzien van ijzeren tralies. Monumentale inrijpoort in geprofileerde arduinen steekboog- en schouderboogomlijsting gevat tussen vlakke pilasters onder een pseudo-boogfronton met blind boogveld.

Westvleugel. Baksteenbouw op natuurstenen plint; doorlopend hoofdgestel met gedichte steigergaten onder afgeknot mansardedak (kunstleien). Gebouw van 1835: twee bouwlagen en zeven traveeën, waarvan uiterste travee in vooruitspringend risaliet onder driehoekig fronton. Voorgevel horizontaal gemarkeerd door druiplijst en doorgetrokken lekdrempels: geloogde vensters en deuren op de begane grond; rondboogvormige bovenvensters in vlakke omlijsting, door imposten verbonden. Uitbreiding van 1847: drie bouwlagen en vijf traveeën; getoogde vensters op tot kordons doorgetrokken lekdrempels. Gelijkaardige achtergevels op hogere natuurstenen plint.

Sint-Thomasvleugel. Ten noorden. Opgetrokken in 1893-1894 in neogotische stijl naar ontwerp van F. Baeckelmans. Drie bouwlagen onder zadeldak (leien) met bekronende dakvensters en dakkapelletjes. Voorgevel van respectievelijk achttien traveeën en haaks hoekrisaliet van drie traveeën met driekantig uitgebouwde toren in de oksel. Baksteenarchitectuur met verwerking van natuursteen voor decoratieve gevelelementen. Verticaal belijnde gevel door alternerend brede en smalle korfboogvormige Brugse traveeën met twee- en drielichten met neogotische traceringen op de borstweringen. Gemarkeerde deurtravee uitlopend in zoldervensters, in de veertiende travee belijnd door middel van uitgewerkte pilasters met topstuk. Achtergevel in de Voochtstraat met schuin ingeplante hoektravee, gelijkaardige gevelordonnantie en verspringende bouwlaag. Zijgevel aan de Zandpoortvest: vijf traveeën waarvan de middelste drie uitlopen in tuitgevel.

Sint-Michielsvleugel. Ten zuiden en parallel. Opgetrokken in 1897-1898. Gelijkaardig gebouw van zeventien traveeën met flankerende octogonale hoektoren. Twee- en drielichten in Brugse traveeën. Zijtuitgevel van drie traveeën.