Voorheen omwalde kerk, ingeplant ten zuiden van het huidige Martelarenplein, met omringend kerkhof afgesloten door een laag muurtje.

Historiek

De oudste bouwgeschiedenis is onbekend, vermoedelijk was de eerste kerk een zaalkerk uit de 11de tot 12de eeuw. In de 13de tot 14de eeuw bouw van een vierkante oosttoren, in de 15de eeuw toevoeging van een koor en sacristie. De kerk stortte in 1615. Heropbouw vanaf 1620 naar ontwerp van J. De Mol, pastoor-deken en architect, met toevoeging van transept in 1625. Uitbreiding met noordelijke zijbeuk in 1649, voltooid met stenen gewelf in 1769 (zie vroegere chronogram op het plafond). Bouw van westelijke travee met toren in het derde kwart van de 17de eeuw, zie chronogram van 1664, naaldspits van 1782 en nieuwe uitbreiding van de kerk met zuidelijke zijbeuk en doopkapel naar ontwerp van F. Drieghe van 1783. Restauratie van de vensters in 1877, 1885 en 1903. In 1898-99 toevoeging van sacristie ten noorden. In 1905 verwijderen van het kalkparement en restauratie van het metselwerk onder leiding van architect J. Haché. In 1918 werd de toren opgeblazen, herstelling in 1923-24, doch met een lager uitgebouwde toren. Eveneens oorlogsschade in 1940.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt een driebeukige hallenkerk van drie traveeën met westtoren en ten zuiden aangebouwde doopkapel, een licht uitspringend transept van één travee en een vlak afgesloten koor van één travee met flankerende sacristieën.

Oudste delen opgetrokken uit veldsteen of natuursteen, onder meer hergebruikte zandsteen in de plint en de muren van de zijbeuken, voorts bakstenen metselwerk (tot 1905 gekalkt) met gebruik van zandsteen voor kordons, kettingen en lijsten en muuropeningen. Beuken afgedekt met afzonderlijke zadeldaken (leien).

Midden voor de westgevel uitgebouwde vierkante toren met drie geledingen op zandstenen sokkel. Kerkportaal met korfboogdeur gevat in een zandstenen omlijsting met kettingstenen en waterlijst, in de versneden geleding erboven getoogd venster in zandstenen omlijsting en gelijkaardig in 1905 toegevoegd klein venstertje erboven, klokkentoren voorzien van gekoppelde spitsboogvormige galmgaten en een uurwerk met wijzerplaat op elke gevel, steigergaten onder de kroonlijst met klossen, een ijzeren torenkruis bekroont de torenspits (leien). Op de borstwering tussen tweede en derde geleding, zandstenen gevelsteen met verweerd wapenschild en chronogram "geLoofD zIJ JesUs ChrIstUs aMen". Tegen de noordgevel geplaatst overluifeld kruisbeeld op rotswerk.

Westgevel van de noordelijke zijbeuk afgelijnd met ketting en voorzien van een hoog blind spitsboogvenster, van zuidelijke zijbeuk blind met sporen van een gedicht venster en met een aangebouwde doopkapel en berging onder lessenaarsdak. Traptoren in de oksel van doopkapel en toren. Zijbeuken verlicht door hoge spitsboogvormige drielichten met gotisch maaswerk en vierlobben in de top (in noordgevel vernieuwd in 1877 en in zuidgevel in 1885). In noordzijgevel doorgetrokken zandstenen cordons als puilijst onderaan de vensters en ter hoogte van de boogaanzet van de vensters, tussen eerste en tweede venster rondboogdeurtje met zandstenen omlijsting en gebogen waterlijstje. Aan de gevels van de zijbeuken werden in 1892 vier staties van Sint-Bartholomeus gehangen. Licht uitspringende transeptgevels met sporen van vroegere puntgevels afgewerkt met vlechtingen, heden lijstgevels, eveneens met gotische drielichten. Koor met zandstenen parement, verlicht door spitsboogvormige neogotische tweelichten in noord- en zuidgevel. Blinde oostgevel met overluifelde calvarie, geschonken in 1905, met herdenkingssteen, beelden van A. De Beule.

Interieur

Bepleisterd en geschilderd (in 1959) interieur met spitsboogvormige scheibogen met sluitsteen tussen zuilen op achtkantige sokkel en met achtkantig lijstkapiteel. Bepleisterd kruisribgewelf met gordelbogen rustend op rocaille consoles. Fraaie barokke deur van doopkapel gesculpteerd door M. De Vriese (Deinze) in 1625.

Mobilair

Schilderijen: Bewening door A. Van den Heuvel (1639); Onze-Lieve-Vrouw van Vrede door H. Malfait (1942). Barok hoofdaltaar door S. De Steur (Gent) en zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw door M. De Vriese, beide uit de eerste helft van de 17de eeuw. Zuidelijk zijaltaar van Heilige Bartholomeus uit de tweede helft van de 18de eeuw. Eiken koorbanken in Lodewijk XIV-stijl van 1738, thans in eerste travee van noordelijke zijbeuk. Eiken 18de-eeuwse lambrisering in geheel de kerk. In barokke stijl gesculpteerde eikenhouten communiebank vervaardigd in Rijsel in 1712 en naar hier overgebracht uit de kerk van Machelen in 1783. Rijk uitgewerkte eiken kansel gedateerd op klankbord 1708. 18de-eeuwse biechtstoelen van eik in Lodewijk XV- stijl (Sint-Petrus) en in Lodewijk XVI-stijl (Sint-Bartholomeus) en één 20ste-eeuwse biechtstoel. In 1776-77 (nieuw?) orgel geplaatst door P. van Peteghem en zonen, na oorlogsschade is hiervan nagenoeg niets overgebleven, huidig instrument te beschouwen als een werkstuk van Gebroeders Reygaert van 1924. Gotische doopvont van hardsteen uit de 16de eeuw. Kruisweg van Aloïs De Beule van 1899. Achttien grafstenen uit de 18de eeuw in wit marmer in de kerk en twee grafstenen uit het eerste kwart van de 19de eeuw in buitenmuur van de noordelijke sacristie.