Nieuwe neogotische kerk ingeplant bij het begin van de straat en de steenweg, het nieuwe dorpscentrum van Olsene, met ten noorden ruim plein met parking.
Historiek
Oude kruiskerk met vierkante kruisingstoren uit eind 16de eeuw, met excentrische ligging bij de Leie, een 500-tal meter van de rivier, eerst vermeld in 1171 bij de schenking van het altaar aan de kathedraal van Doornik. Vermoedelijk heropgericht na verwoesting van 1584. Een aanvraag om de kerk te vergroten in 1874 werd wegens geldgebrek geweigerd. Plans voor een volledig nieuwe kerk ingediend in 1876 door architect E. de Perre-Montigny. Eerstesteenlegging in 1877. Gewijd in 1880 en sloping van de oude kerk met behoud van het ommuurd ovaal kerkhof (zie Kerkstraat). Zwaar beschadigd in oktober 1918 onder meer door dynamiteren van de toren en wederopbouw in 1922-26 onder leiding van architect A. Poppe. Nieuwe vernieling in mei 1940 en wederopbouw vanaf 1950-53 onder leiding van architect S. Otten.
Beschrijving
Huidige kerk met voorgevel in de Centrumstraat, gericht naar het oosten en koor verkeerd gericht naar het westen. De plattegrond toont een ruime basilicale kerk met uitspringende vierkante oosttoren, schip en twee zijbeuken van vier traveeën, iets uitspringende transeptarmen en koor met zijkoren en vijfzijdige centrale apsis. Sacristie en berging in de oksels. Baksteenbouw op natuurstenen plint; leien bedakingen. Oosttoren met vier geledingen, gestut door versneden steunberen onder ingesnoerde hoge naaldspits. Geaccentueerd portaal met diepgelegen spitsboogdeur en spitsboogvensters en dito galmgaten op de bovengeledingen. Vier uurwerken onder de steigergaten. Noordzijde met driezijdig uitspringende doopkapel, zuidzijde met okseltorentje. Zijgevels geritmeerd door steunberen en spitsboogvensters, transept en koor doorbroken door hoge spitsboogvensters met gotische tracering.
Interieur
Beige geschilderd schip (onder meer moderne muurschilderingen) met drie beuken gescheiden door spitsboogarcade op arduinen zuilen met knop- en bladkapiteel. Bakstenen kruisriboverwelving met zandstenen ribben rustend op gebundelde diensten. Glasramen door H. Coppejans, van circa 1935 (geplaatst na de Tweede Wereldoorlog) in zijbeuken; in koor en transept van circa 1960 naar ontwerp van M. De Loore.
Mobilair. Schilderijen: fragmenten van een groot schilderij, onder meer kruisafneming, van G. de Craeyer, eind 17de eeuw (in sacristie).
Hoofdaltaar, neogotisch, steen en hout, eerste helft van de 20ste eeuw. Neogotische zijaltaren, tweede kwart van de 20ste eeuw.
Neogotische preekstoel, eik, tweede kwart van de 20ste eeuw. Communiebank en altaartafel met paneel met de Ark van het Verbond, van de communiebank in Lodewijk XV-stijl, tweede helft van de 18de eeuw. Grafsteen van A.I. Lanchals, barones van Exaerde, echtgenote van J.-F. de Kerchove, witmarmer, 18de eeuw.
- Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, dossier 1077.
- Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, Plans, nummer 651.
- BERINGS G. 1981: Een onderzoek van de patrocinia van parochiekerken in het Scheldebekken vanaf het vroegste Christendom tot 1559, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Rijksuniversiteit Gent, 46.
- VANDENBUSSCHE - VAN DEN KERKHOVE C. 1976: Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen, Brussel, 34-36.
- VANQUICKELBERGE D. 1980: Vroegere kerk en brug te Olsene, in Bijdragen tot de geschiedenis en de folklore van Zulte, 11-13.