Afhankelijk van de abdij van Affligem, vormde samen met Essene slechts één parochie tot het derde kwart van de 13de eeuw.
In zijn huidige vorm, resultaat van verschillende bouwcampagnes en restauratie, vertoont de plattegrond een vierkante romaanse westtoren (12de of begin 13e eeuw) met zuidelijk traptorentje (19de-eeuws?), een vroeggotische middenbeuk van vier traveeën op zuilen (13de eeuw), verbrede neogotische zijbeuken met zijkapellen van 1917-1919, een laatgotisch transept en een neogotisch koor van twee rechte traveeën en een driezijdige apsis, en sacristieën die eveneens 1917-1919 werden opgetrokken onder leiding van architect Debuck.
Vierkante westtoren met romaanse onderbouw, afgeschuinde sokkel; korte haaks gestelde steunberen; vrij regelmatig verband en waterlijst ter halverhoogte; bovenverdieping en geknikt leien tentdak met kleine bol en peerspits uit het tweede kwart van de 18de eeuw (1736). Hoge (ingekaste?) rondboogdeur in de westwand, voorzien van een zware houten deur met horizontale hengsels. Hoge rondboog op imposten als verbinding tussen toren en beukruimte; balkenlaag onder de tribune en kruisribgewelf boven de tweede bouwlaag.
Vroeggotische middenbeuk geritmeerd door zuilen op een deels ingegraven veelzijdige sokkel; weggehakt kapiteel onder een achtzijdige abacus. Spitsboogarcaden. Bovenvensters in de vorm van herstelde oculi met gerestaureerd vierpastracé. Oorspronkelijk was de beuk afgedekt met een houten plafond; heden neogotische bakstenen kruisribgewelven op schalken. De noord- en zuidbovenmuren zijn geritmeerd door lisenen, verbonden door boogfriezen (onder huidige dakrand). Puntgevel op oostkant. Lager noordtranseptarm overdekt met spitstongewelf. Puntgevel met top- en schouderstukken; spitsboogvormige drie lichtvensters met afzaat; geprofileerde waterlijst die de venstervorm volgt. De puntgevel van de zuidtranseptarm vertoont geen waterlijsten maar is bekroond door middel van een beeldje van de patroonheilige.
Overwelfde zijbeuken en kapellen geritmeerd door smalle gekoppelde spitsboogvensters. Heropgericht koor (1917-1919).
Mobilair. Volks Sint-Michielsbeeld (17de eeuw); Twee biechtstoelen met Louis XIV inslag, gedateerd op de bandenrol, onder het gehistorieerd medaillon, met opschrift S. Maria, 1721 (noordzijbeuk) en S. Petrus, 17(3)2 (zuidzijbeuk);
Preekstoel met laatbarok-inslag (19de eeuw); doopvont van de 15de eeuw en geelkoperen deksel met opschrift "me fecit A.F.V.C. ANNO 1772".
- VANDERSCHUEREN L., Wandelgids voor Hekelgem, VTB Bibliotheek, 1972.