Gesloten hoeve van omstreeks 1778, met bakhuis ten noordoosten.

Deze historische hoeve werd vermoedelijk opgetrokken omstreeks 1778 ter vervanging van de oudere kloosterhoeve op het voorplein van de priorij van Groenendaal en is momenteel eigendom van de Vlaamse Overheid. Ze werd ingericht als Bosmuseum Jan Van Ruusbroec dat op een visueel-educatieve manier een overzicht geeft van de fauna, flora en bosbeheer van het Zoniënwoud. In de periode 1993-1995 werden de gebouwen van het museum gerestaureerd en de collectie vernieuwd.

Het bijhorende arboretum ten westen, werd aangelegd op het einde van de 19de eeuw (1897) en telt vandaag iets meer dan 450 overwegend uitheemse struik- en boomsoorten uit vergelijkbare klimaatgordels. De oorspronkelijke bedoeling van het arboretum was het nagaan van de bruikbaarheid van uitheemse soorten in de Belgische bosbouw.

Historiek

Op de Ferrariskaart van 1770-1778 is de hoeve nog niet weergegeven; bovendien bestaat er een rekening van 7 januari 1779 voor het betalen van 51 gulden 10 stuivers aan Guillaume De Brucq voor een "plan et autres devoirs pour construire la cense près du couvent". De bouw van de nieuwe hoeve moet dus vermoedelijk rond 1778-1779 hebben plaatsgevonden. Hiervoor werd het "Janssens bosch", nog zichtbaar op de Ferrariskaart, gerooid. De hoeve ligt meer noordoostwaarts dan de priorij en sluit aan op de akkergronden. Na de opheffing van de priorij werd de hoeve verkocht. Zij bleef nog geruime tijd in exploitatie alvorens te worden omgevormd tot Bosmuseum.

19de-eeuwse cartografische bronnen als de Poppkaart en de Atlas der Buurtwegen geven een U-vormige inplanting met ten zuiden een kleiner volume. De mutatieschetsen van het kadaster geven in 1912 dezelfde toestand weer maar in dat jaar gebeurt de registratie van een uitbreiding waarbij het zuidelijke volume wordt vergroot zodat een gesloten geheel ontstaat met opening (volgens oude foto’s een bakstenen muur met rechthoekige poort) in de zuidwestelijke hoek. Op het ogenblik van de vergroting werden de 'Domeinen van den Staat' als eigenaar geciteerd.

Beschrijving

Deze homogeen laat-18de-eeuwse, in oorsprong semi-gesloten hoeve is samengesteld uit een centraal erf met boerenhuis ten oosten, een wagenhuis ten zuiden, vleugel met inkom en stallen ten noorden en de langsschuur ten westen. De opening in de zuidwestelijke hoek is momenteel gedicht door een nieuwe verbinding in functie van het museum. De binnenplaats is ten dele beklinkerd en voorzien van groenaanplanting. Op het grasveld liggen twee 15de-eeuwse grafsteenfragmenten van hardsteen, die toebehoorden aan een prior van Groenendaal, waarvan één van Thomas (Moninx), overleden in 1483, zie plaatselijk infobordje. Ten noordoosten van de hoeve, tegen de helling aan, ligt het vrijstaande bakhuis.

De verankerde en witgeschilderde gebouwen zijn opgetrokken uit baksteen met gebruik van kalkzandsteen voor de gepikte plint, hoekkettingen, steigergaten en de regelmatige negblokomlijsting van deuren en vensters. Het geheel is afgedekt met gecombineerde leien schilddaken en afgelijnd door een bakstenen tandfries.

Het oost-west georiënteerde boerenhuis ten oosten van het erf is onderkelderd en telt negen traveeën en één bouwlaag, waarbij het ritme wordt bepaald door de sierlijke lelieankers, de hoge beluikte rechthoekige vensters en een rechthoekige vleugeldeur met bovenlicht. Het geheel wordt afgedekt door een schilddak voorzien van dakkapellen. De lijstgevel met dubbelhuisopstand vertoont in de derde travee een metalen, vermoedelijk 19de-eeuws brandverzekeringsplaatje van de Brusselse maatschappij ‘La Belgique S.A. Compagnie d’Assurances’, opgericht in 1855. Het plaatje met voorstelling van de koningskroon is momenteel witgeschilderd, maar oorspronkelijk was de kroon rood en goud en het opschrift ‘La Belgique’ in goud tegen een blauwe achtergrond.

Vrijwel identieke ordonnantie aan de binnenplaatszijde.

Interieur: traditionele indeling met brede dwarsgang en aanleunende ruime kamers waarvan de afwerking (parketvloer, marmeren schouwen, deuren) refereren aan een herinrichting in de 19de eeuw. De oorspronkelijke zolder werd tot slaapruimte verbouwd.

De stalvleugel ten noorden omvat de toegang tot het erf via een geïncorporeerde korfboogpoort. Een identieke poort bedient de langsschuur (westen). Een reeks vensters in een imitatie-negblokomlijsting verbreekt het gesloten karakter van deze stalvleugel aan de buitenzijde. De binnenplaatsgevel daarentegen bewaart de originele rechthoekige deur- en verluchtingsvensters. Drie traveeën zijn overwelfd met Boheemse kappen (de vroegere paardenstal), de rest van de vleugel toont een betonnen vloerplaat. De oorspronkelijk vermoedelijk tweebeukige langsschuur ten westen, telt vijf traveeën met vier eiken kapspanten (recuperatie van de oude bedrijfsgebouwen?), voorzien van telmerken en pen- en gatverbindingen. Ze werd in functie van het museum volledig heringericht en van een tussenniveau voorzien. Bijkomend werd een verbinding gecreëerd met het wagenhuis (zuiden). Deze oorspronkelijk volledig vrijstaande vleugel, waarvan de vergroting kadastraal werd geregistreerd in 1912, is blind aan de straatzijde en toont langs de binnenplaats vier rondboogopeningen op bakstenen pijlers en imposten.

Het op veilige afstand van de hoeve ingeplante bakhuis staat wel ingetekend op de Atlas der Buurtwegen, maar niet op de Poppkaart. Op het kadaster is er bij een perceelwijziging in 1901 sprake van een 'maison non cadastré' gelegen in een boomgaard.

Het heeft de vorm van een eenvoudige witgeschilderde, bakstenen constructie op gepikte plint, voorzien van vlechtingen en een rood pannen zadeldak. De toegangsdeur in een regelmatige negblokomlijsting bevindt zich in de kopgevel. Verder zijn de gevels opengewerkt met enkele eenvoudige rechthoekige vensters. Naar verluidt was er aan de noordzijde een inmiddels verdwenen bakoven.