Bewaard geveldeel van een eertijds imposant neoclassicistisch gebouw op de hoek van Groenplaats en Geefsstraat, vandaag geïntegreerd in een nieuwbouwcomplex uit de jaren 1990.

Historiek

Het Hôtel Saint-Antoine was vanaf de vroege 19de eeuw een van de meest prestigieuze en drukst bezochte hotels van Antwerpen. Het perceel werd in de 16de eeuw ingenomen door het kanunnikenhuis, dat vanaf 1604 het Bisschoppelijk Seminarie huisvestte. Vanaf 1722 was hier het gasthof “Sint-Antonius van Padua” gevestigd.

Het Hôtel Saint-Antoine werd omstreeks 1840 heropgericht en werd uitgebaat door de van oorsprong Duitse hotelier Nicolas Schmitt-Spaenhoven. Verschillende 19de-eeuwse reisgidsen prezen het hotel aan als één van de meest vooraanstaande etablissementen in de stad. Na de val van Antwerpen in oktober 1914 werd het hotel samen met het Bisschoppelijk Paleis opgeëist door de Duitse bezetter. In 1924 liet de Société Générale Belgo-Américaine belangrijke aanpassingswerken uitvoeren aan het pand in functie van de uitbating als autoherstelplaats met toonzaal. De eerste bouwlaag werd nagenoeg volledig gesloopt, waarbij een nieuwe draagstructuur in gewapend beton werd in gebracht, terwijl de hoek van de Groenplaats met Sint-Bernardstraat (huidige Geefsstraat) werd afgeschuind voor de realisatie van een winkelpui. In 1928 werd het gebouw uiteindelijk door de Société Immobilière et Financière Peltzer et Fils omgevormd tot het grootwarenhuis ‘Les Galeries Nationales’ naar ontwerp van de Parijse architect G.J. Maugue.

Het gebouw van ‘Les Galeries Nationales’ (het voormalige Hôtel Saint-Antoine) werd begin jaren 1970 aangekocht door de Belgische Staat voor de bouw van nieuwe postkantoren van het Ministerie van Post, Telegraaf en Telefoon (P.T.T.). De Regie der Gebouwen wenste in 1974 een grootschalige kantooruitbreiding door te voeren aan de zuidelijke zijde van de Groenplaats om de diensten van de Regie der Posterijen in Antwerpen te huisvesten. De initiële plannen voorzagen de afbraak van de volledige zuidelijke pleinwand van de Groenplaats, waaronder ook het aanpalende Hotel de Proli en het hoofdkantoor van de Posterijen. De Stad Antwerpen verzette zich hevig tegen deze plannen en wenste de historisch waardevolle gevels aan de zuidelijke pleinwand van de Groenplaats te behouden.

In de jaren 1980 werd het pand opnieuw met sloop bedreigd door de werken aan de premetro in Antwerpen in opdracht van de Antwerpse vervoersmaatschappij MIVA. Het gebouw bevond zich op dat ogenblik reeds in een vergevorderde staat van verval, waarbij voorgesteld werd enkel de gevels aan de Groenplaats en Geefsstraat te behouden. In 1987 werd het pand uiteindelijk op de geschoorde gevels na gesloopt.

In 1992 werden plannen voorgelegd voor de bouw van een grootschalig nieuwbouwcomplex met appartementen en handelsruimtes ‘Lombardia Gardens & Kairos’ naar ontwerp van het bureau AWG van architect bOb Van Reeth (1943- ) op deze locatie. Aan dit project werd geen gevolg gegeven. Uiteindelijk werd in 1997 in een gewijzigd ontwerp van architecten Vandenabeele – De Boeck enkel een deel van het bewaarde noordelijke gevelfragment van het voormalige Hotel Saint-Antoine behouden en geïntegreerd in een nieuwbouwproject.

Beschrijving

Het “Hotel Saint-Antoine” vormde oorspronkelijk een complex gebouw met vier vleugels van drie tot vier bouwlagen onder zadeldaken rond een binnenplaats, een voornaam gevelfront van zeven traveeën aan de Groenplaats, en een langgerekte zijgevel van veertien traveeën in de Geefsstraat.

Het oorspronkelijk bepleisterde en beschilderde gevelfront aan de Groenplaats beantwoordde aan axiaal-symmetrisch opzet, horizontaal geleed door de puilijst en verticaal gemarkeerd door het drie traveeën brede middenrisaliet. Dit laatste had een geblokte pui waarin de centrale korfboogpoort bekroond door een balkon met voluutconsoles en ijzeren borstwering, en een bovenbouw geritmeerd door composiete pilasters in kolossale orde. Verder was de opstand opgebouwd uit verkleinende registers van rechthoekige vensters in vlakke omlijsting, op de begane grond met lekdrempels op voluutconsoles, de deurvensters van de eerste verdieping met een doorgetrokken borstwering waarin smeedwerk en in het risaliet geaccentueerd door gestrekte waterlijsten, op de tweede verdieping met individuele lekdrempels en smeedijzeren leuningen. Een klassiek hoofdgestel met een gelede architraaf en houten kroonlijst op klossen vormde de gevelbeëindiging. De vier aansluitende traveeën van de zijgevel in de Geefsstraat waren identiek, de overige tien traveeën eenvoudiger van opzet, en ondanks de afnemende kroonlijsthoogte opgedeeld in vier bouwlagen van geringere hoogte.

Het bewaarde, vandaag gecementeerde gevelfragment bestaat uit de aangepaste bovenverdiepingen van de zes rechter traveeën van de hoofdgevel, met inbegrip van de pilasters en waterlijsten van het risaliet, en de smeedijzeren vensterleuningen met diagonaal patroon, maar zonder het hoofdgestel, rustend op een volledig verbouwde pui.