Pastorie in classicistische stijl met beeldbepalende ligging in de dorpskern van Merchtem en gedateerd "ANNO/ 1789" door middel van een cartouche in de geveltop, maar aangepast tijdens de 19de en 20ste eeuw.

Historiek

In de vroege 16de eeuw stond de pastorie aan het huidige kruispunt van Reedijk met de Burchtlaan en Wolvertemsesteenweg. Na de sloop van dit pand, werd een ander onderkomen gezocht. Tijdens het derde kwart van de 16de eeuw was de pastorie ondergebracht in een woning ten noorden van de kerk aan de huidige Langensteenweg. De historiek van de huidige pastorie vatte aan toen pastoor Joannes Van de Wiele in 1660 het hier gelegen pand aankocht. Tegen de jaren 1780 was het pand in dermate slechte staat dat de Abdij van Affligem een nieuwe pastorie bouwde, waar de eerste pastoor in 1789 zijn intrek nam. Enkele jaren later werd de pastorie tijdelijk bewoond door de bevelhebber van de Fransen die op dat moment in Merchtem gelegerd waren.

In 1802 nam de pastoor opnieuw zijn intrek. Tijdens de 19de eeuw vonden voornamelijk aanpassingen plaats in het interieur. Het bouwvolume en de gevelafwerking wijzigden in de loop van de 20ste eeuw. Op het primitief kadasterplan werd centraal aan de straatzijde een klein poortgebouw weergegeven dat omstreeks 1902 volgens een kadastermutatie verdween. Gelijktijdig werd een uitbreiding van de pastorie geregistreerd met een veranda ter hoogte van de twee rechtertraveeën. Een postkaart van rond datzelfde moment toont in tegenstelling tot het huidige uitzicht, een vlak bepleisterde gevel met eenvoudig omlijste vensters, beluikt op de begane grond en met bewaarde rolluikkasten op de bovenverdieping, evenals twee blinde oculi aan weerszijden van het centrale venster van de hoger opgetrokken middentravee. De huidige gevelcementering dateert aldus van later tijdens de 20ste eeuw. De veranda verdween tijdens de jaren 1960.

Beschrijving

De pastorie is gelegen tegenover het westportaal van de parochiekerk en wijkt terug ten opzichte van de aanpalende bebouwing. De voortuin wordt aan de straatzijde afgesloten met een verzorgd smeedijzeren pijlpunthekken op een hardstenen sokkel, naar verluidt geplaatst door M. Stroobant omstreeks 1859. Het centrale hek tussen gietijzeren pijlers leidt via een brede trappenpartij tot de woning.

Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een schilddak (leien). Het parement bestaat uit een cementering met op de gelijkvloerse verdieping imitatiebanden die uitwaaieren boven de muuropeningen en schijnvoegen op de bovenverdieping. De onderbouw is eveneens gecementeerd en geopend met getraliede keldervensters. De lijstgevel, opgebouwd in de lijn van het classicisme met een evenwichtige en symmetrische gevelordonnantie, wordt gemarkeerd door een hoger uitgewerkte middentravee, bekroond door een driehoekig fronton met radvenster en cartouche met vermelding "ANNO/ 1789" onder een geprofileerde kroonlijst. Rechthoekige vensters openen de gevel, op de bovenverdieping voorzien van onderdorpels en gevat in een eenvoudige, vlakke omlijsting met oren. Het schrijnwerk werd vernieuwd. Rechthoekige houten deur, gevat in een 19de-eeuwse hardstenen omlijsting, onder een rechthoekig bovenlicht met recent glas-in-loodraam.

De achtergevel is opgevat als een eenvoudige lijstgevel voorzien van een vlakke cementering met schijnvoegen en geopend met rechthoekige vensters ingevuld met vernieuwd schrijnwerk. De rechthoekige deur in een hardstenen omlijsting was oorspronkelijk voorzien van een hardstenen tussenlatei en een bovenlicht afgeschermd door diefijzers.

Het interieur bewaart de typische plattegrond van een dubbelhuis met een centrale gang tussen voor- en achterdeur. Volgens gegevens van 2010 zijn inwendig de 18de-eewse overwelfde kelders en het intacte dakgebinte bewaard. De binnenafwerking dateert echter in hoofdzaak uit de 19de eeuw, maar onderging recentere functionele aanpassingen. Enkele vermeldenswaardige, bewaarde elementen zijn een cementtegelvloer in de centrale dwarsgang, de houten trap, een marmeren schouw en nog enkele stucplafonds.