Pastorie van de Sint-Stefanusparochie, gebouwd in 1769 in opdracht van pastoor Aegidius ’t Sas, confer inscriptie van dit jaartal in het dakgebinte. Beeldbepalend gelegen ten oosten van de parochiekerk, in een aan de voor- en achterzijde ommuurde tuin.

Historiek

De huidige pastorie, die dateert uit het derde kwart van de 18de eeuw, is mogelijk een vergroting en verbouwing van de oudste pastorie van Brussegem, gebouwd in 1649 onder pastoor Johannes Salmier. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) en latere 19de-eeuwse kaarten, omvatte het perceel eveneens een kleiner volume aan de straat, vermoedelijk een poortgebouw en koetshuis, dat naar verluidt ook dienst zou hebben gedaan als tiendschuur. Volgens rekeningen werden in de jaren 1850 relatief omvangrijke verbouwingswerken uitgevoerd zowel aan de pastorie als aan het koetshuis. Het koetshuis werd echter al vóór 1971 gesloopt omwille van de bouwvallige toestand. Het 18de-eeuwse volume van de pastorie is daarentegen relatief gaaf bewaard, op uitzondering van een recentere uitbouw aan de rechterzijde. Het leien dak van de pastorie werd in de vroege jaren 1970 vernieuwd; omstreeks 2001-2003 werden enkele onderhoudswerken uitgevoerd in interieur en exterieur.

Beschrijving

Pastorie opgevat als een sober classicistisch dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak (leien, nok evenwijdig aan de straat) tussen aandaken. Witgeschilderde, verankerde baksteenbouw op een gecementeerde plint, afgelijnd met een geprofileerde houten kroonlijst. Licht steekboogvormige vensters met beschilderde, kalkzandstenen negblokken en sponning, oorspronkelijk beluikt (confer bewaarde luikduimen). Houten 19de-eeuws schrijnwerk; nieuwe hardstenen lekdrempels voor de benedenvensters. Licht steekboogvormige deur in een geprofileerde, beschilderde, vermoedelijk kalkzandstenen omlijsting met neuten en een dunne tussendorpel. Rechthoekige houten toegangsdeur onder een bovenlicht ingevuld met glas in lood.

Identiek opgevatte achtergevel, waarbij de oorspronkelijke luiken eveneens niet langer zijn bewaard. De achterdeur wordt voorafgegaan door twee hardstenen treden. Boven het tweede venster van rechts, bevinden zich sporen van een dubbele ontlastingsboog van een voormalig kruisvenster. Dit zou kunnen wijzen op een oudere kern, evenals naden in de zijgevel die duiden op de verbreding van het gebouw naar de voorgevel toe. Linkerzijgevel geopend met getoogde vensters, één op de eerste verdieping en drie ter hoogte van de zolder. De zijgeveltop bewaart resten van vlechtingen en behouden schouderstukken. Recent rechter bijgebouw onder een plat dak.

Onderkelderd woonhuis, met twee bewaarde tongewelfde kelders onder de linkerkamer (haaks op de straat), toegankelijk via een natuurstenen trap, en voorzien van een rode tegelvloer. Op de gelijkvloerse verdieping traditionele plattegrond van een dubbelhuis met een doorlopende centrale gang tussen voor- en achtergevel, voorzien van een betegeling met witte en zwarte tegels in blokvormig patroon. De kamers op de gelijkvloerse verdieping aan de tuinzijde bewaren zeer eenvoudige schouwen in witte (links) en zwarte marmer (rechts). De linkerkamer bewaart eveneens een houten vloer. Elders keramische tegelvloeren (20ste-eeuws). Achter de tweede travee van de voorgevel bevindt zich een houten trap met hardstenen aanzettrede. Bewaarde houten 18de-eeuwse binnendeuren met schouderboog en eenvoudig lijstwerk in de kamers; op de bovenverdieping bepleisterde moerbalken. Zolder bereikbaar via een oorspronkelijke deur met gesmeed sluitwerk en vervolgens een houten steektrap. Bewaard dakgebinte met telmerken en inscriptie met jaartal "1769". De bakstenen tussenmuur op de zolder vormt mogelijk een restant van een vroegere buitenmuur.

De toegang tot de pastorie wordt aan de straatzijde afgesloten door een vernieuwd ijzeren hek, gevat tussen breukstenen pijlers. De ommuring van de voortuin is opgebouwd uit baksteen op een hoge breukstenen plint, afgedekt met dekstenen, eveneens in breuksteen. In de uitgestrekte, achterliggende pastorietuin staan enkele vermeldenswaardige bomen, namelijk een moerbeiboom, twee esdoorns en een treurwilg. Helemaal achteraan in de tuin is er nog een visvijver.