erfgoedobject

Kapel Onze-lieve-Vrouw ter Nood

bouwkundig element
ID
40478
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40478

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kapel Onze-lieve-Vrouw ter Nood
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kapel Sint-Rochus
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

De kapel, opgericht in 1726 en uitgebreid in 1779, is gelegen op een omhaagd (beuk) perceel vlak tegen de grens met Overijse en bereikbaar via een gekasseid pad.

Historiek

In 1635-1636 werd in het gehucht Eizer naar aanleiding van een pestepidemie een kleine houten kapel opgericht ter ere van Maria, vereerd als Onze-Lieve-Vrouw ten Node. Aangezien Sint-Rochus de patroon is die vereerd werd tegen besmettelijke ziekten, werd ook hij op deze plaats aanbeden. In 1726 werd de oude kapel vervangen door een nieuwe op initiatief van M. Willemaers, pastoor van Tervuren die eveneens het patronaat van de kapel bezat. In 1727 verleende de aartsbisschop Thomas Philippus toelating om er mis te lezen. Het ging toen om een kleine bakstenen kapel, rechthoekig met een driezijdige koorsluiting, afgedekt door een leien dak met een klokkentoren. Volgens archiefgegevens zou deze kapel al sinds het midden van de 18de eeuw bepleisterd zijn en omgeven door een haag, zoals ook is aangegeven op de Ferrariskaart van 1770-1778.

Wegens het toenemende aantal kerkgangers werd de bestaande kapel in 1779 vergroot door een breder rechthoekig volume tegen de noordzijde aan te bouwen. Hierdoor verkreeg de kapel haar huidige volume. Op 2 juni 1809 werd de kapel met haar bediening overgedragen aan het kerkbestuur van Duisburg. Op 2 april 1873 werd Eizer een zelfstandige parochie met een eigen pastoor die de opdracht kreeg een nieuwe kerk te bouwen

Beschrijving

De kapel vertoont duidelijk twee onderscheiden delen: de oude kapel met driezijdige sluiting van 1726 ten zuiden en de latere uitbreiding van 1779 ten noorden. Beide delen zijn afgedekt door een apart, iets in hoogte verspringend zadeldak (kunstleien) met boven de oude kapel een klokkentorentje bekroond door een kruis. De gevels zijn momenteel beraapt. De noordelijke puntgevel is voorzien van een rechthoekige deur die geflankeerd wordt door twee getraliede vensters met ijzeren roedeverdeling. De houten vleugeldeur heeft een slotplaat en gleuf voor de offerandegiften. Bovenaan prijkt de jaarsteen 'ANNO 1726'. Slechts twee kleine rechthoekige vensters in elke zijgevel zorgen voor een spaarzame verlichting; de vensters zijn net als in de noordgevel getralied en voorzien van houten ramen met ijzeren roedeverdeling.

Het witgepleisterde interieur heeft een tongewelf boven de apsis en elders een vlak plafond met de Heilige Geest in reliëf. Rood-zwarte tegelvloer. Het 18de-eeuwse houten altaar heeft een marmerschildering, rococomotieven en Ionische zuilen waartussen een decor van kunstmatige rotsen. Het oorspronkelijke beeld van Sint-Rochus werd vervangen door een plaasteren kopie.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • BOSMANS J. 1883: Proeve eener beschrijving der gemeente en oude vrijheid Duisburg, Leuven, 211-215.
  • DAVIDTS J.-E. 1965: Geschiedenis van de Parochie Tervuren en de Sint-Janskerken, Mechelen, 193-194.
  • EVERAERT L. 1987: Het Sint-Rochusbeeld van IJzer gerestaureerd, De Horen 14.6, 231-241.
  • WYNANTS M. 1996: Duisburg, oude vrijheid op nieuwe wegen. Bijdragen tot de geschiedenis van Duisburg n.a.v. 20 jaar Dorpsfeesten (1976-1996), Tervuren, 44-45.
  • WYNANTS M. 1987: Het Duisburgse gehucht Waaienberg, De vrienden van Heverleebos en Meerdalwoud. Jaarbulletin, 34-43.

Auteurs: De Vries, Birgit; Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapel Onze-lieve-Vrouw ter Nood [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40478 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.

Onderhoud wegens Gemeentefusies 2025

In de eerste week van januari voeren we aanpassingen door voor de gemeentefusies van 1 januari 2025. De toepassing kan tijdelijk offline zijn of onvolledige zoekresultaten tonen. Vanaf maandag 6 januari is alles weer volledig beschikbaar.