Historiek en context

Winkelhuis in neoclassicistische stijl met barokke inslag, gebouwd in opdracht van de hoedenmaker Paul Vinck (°Antwerpen, 1856), naar een ontwerp door bouwmeester Eduard Celis uit 1886. De werken, die de aanpassing van de onderliggende rui vergden, werden uitgevoerd door de aannemer Jean Hubert Bolsée en voltooid begin 1887. Vinck baatte hier de hoedenwinkel Union Chapelière Vinck & Co uit, volgens gevelopschriften een handel in maathoeden met ijzerslag en “Nouveautés de Paris, Londres, Berlin, Vienne et du Pays”. Ook zijn vader Bernardus Carolus Vinck was hoedenmaker, gevestigd in de Lange Koepoortstraat.

Op het perceel ontstaan na afbraak van de huizen “De blaue Gheyt” en “De Sevensterre”, liet de Stad Antwerpen in 1715 een nieuw pand optrekken, genaamd “De Maegd van Antwerpen”, dat in 1716 werd verkocht aan de bontwerker Jan François de Coninck. Dit project kaderde in de verfraaiing en vergroting van de Grote Markt ter hoogte van de IJzerenbrug. Het betrof een geknikt dubbelhuis in Lodewijk XIV-stijl van drie bouwlagen, met een tweeledig gevelfront van zes traveeën, gebouwd bovenop de rui. De op het Stadhuis gerichte pronkgevel (vier rechter traveeën) met een kolossale pilasterordonnantie en een klassiek hoofdgestel, werd in de voorlaatste travee gemarkeerd door de frontispice van het inkomportaal met een balkonvenster. Raadsheer van het Hof van Beroep Jean Baptiste Lauwens-Everaerts, liet in 1856 door de aannemer-architect Jean Baptiste Royers de begane grond verbouwen tot winkelpui en een kroonlijst toevoegen. In 1886 werd het pand gesloopt voor de bouw van het winkelhuis Vinck & Co.

Het winkelhuis Vinck & Co is de vroegst gekende realisatie van Eduard Celis, die kort na de voltooiing op 34-jarige leeftijd overleed. Van de in Borgerhout gevestigde architect zijn verder slechts vijf bouwdossiers voor nieuwbouwprojecten op het grondgebied van de stad Antwerpen teruggevonden, ingediend in 1887-1888. Het betreft bescheiden rijwoningen of winkelhuizen in conventionele neoclassicistische stijl. Vermoedelijk situeert de rest van zijn oeuvre zich op het grondgebied van de gemeente Borgerhout.

Architectuur

Ondiep hoekhuis van zes traveeën, drie bouwlagen en een entresol, onder een zadeldak (nok parallel aan de straat, leien). De imposante, bepleisterde en beschilderde lijstgevel met schijnvoegen op de entresol, rust op een plint uit blauwe hardsteen. Geleed door de puilijst, beantwoordt de opstand aan een tweeledig schema, opgebouwd uit de pui met entresol en de bovenbouw in kolossale orde. Symmetrisch van opzet legt de compositie de klemtoon op de als risaliet uitgewerkte, afgeschuinde hoektravee met het winkelportaal. Deze wordt gemarkeerd door een driezijdige houten erker met siersmeedwerk in de bekronende balkonborstwering, een cartouche met het bouwjaar “ANNO 1886”, en een houten dakkapel met pilasters, een gebroken, driehoekig fronton en topstuk. De rechter travee, die de privé-inkom en traphal herbergt, onderscheidt zich door een afwijkende ordonnantie met drielichten. Winkelpui en entresol vormen geblokte rondboogarcaden met een diamantkopsleutel op pilasters, die hardstenen platen met publicitaire opschriften dragen. Een rechthoekig bovenlicht met wortelmotieven, diamantkoppen en een waterlijst bekroont het hoekportaal; de puilijst rust op cartouches met mascaron. De bovenbouw wordt geritmeerd door kolossale pilasters met geblokt basement, die in de flanken de traveeën bundelen. Verder registers van rechthoekige vensters met sluitsteen, op cordonvormende of individuele lekdrempels en onderdorpels. De vensters van de eerste verdieping worden geaccentueerd door pilasters en entablementen op voluutconsoles; een rolwerkcartouche siert de brede middenpenant van de linker flank. Op de tweede verdieping zijn de vensters gevat in geriemde omlijstingen met oren en waterlijst. Een klassiek hoofdgestel met casementen in de fries en een gekorniste, houten kroonlijst op klossen vormt de gevelbeëindiging. het houten vensterschrijnwerk is bewaard.