Molen ter Beke, vandaag gekend als Stockmansmolen, is de enige bewaarde van de zeven watermolens die Zaventem eertijds telde op de Woluwe.

Historiek

De Stockmansmolen is een middenslag-watermolen die dienst deed als korenmolen en qua oorsprong opklimt tot de 13de eeuw.

Halverwege de 15de eeuw was het molenbedrijf in het bezit van de familie van der Beke. Bij de molen hoorde het Hof ter Beke, doch door diverse verkopen en/of erfenissen in de loop van de 16de en de 17de eeuw werden beide bezittingen van elkaar gescheiden.

In 1807 werd de molen verkocht aan Karel de Velder. Toen de Hollandse troepen tijdens de revolutie in 1830 gelegerd waren in de weiden tussen Zaventem en Sint-Stevens-Woluwe, hield de molenaar bij de watermolen het water op zodat de weiden onder water kwamen te staan en de Hollanders zich moesten terugtrekken. De kleindochter van Karel de Velder huwde met Jan Philippe Stockmans, waardoor de molen in 1842 in handen kwam van de familie Stockmans en geleidelijk ook als papiermolen werd gebruikt. De familie Stockmans bleef eigenaar tot 1935. Halverwege de 20ste eeuw kwam de molen tot verval. Een privé-eigenaar kocht de molen en liet hem restaureren. De typische lokale zandsteen waarmee de molen was gebouwd, is bewaard gebleven. Het rad werd vervangen met behoud van de oude as. Na de restauratie werden de gebouwen in de jaren 1980 ingericht als restaurant.

Ondanks zware verbouwingen doorheen de eeuwen is het vandaag de enige resterende watermolen op de Woluwe en dus een unieke getuige van de oorsprong en de lange geschiedenis van het industriële Zaventem (zie gemeente-inleiding).

Beschrijving

Het molengebouw bestaat uit een langgerekte vleugel van twee bouwlagen, deels onder mansardedak en deels onder zadeldak met de nok parallel aan de straat. Het geheel is opgetrokken uit zandsteen, deels gecementeerd. De verankerde lijstgevel aan de straat is geopend door rechthoekige, zij het aangepaste of later ingebrachte muuropeningen. Hetzelfde geldt voor de achtergevel waar het vernieuwde rad zichtbaar is.

Sterk verbouwde voormalige watermolen met resten van de breuksteenbouw, vermoedelijk als bedrijfsgebouw deel uitmakend van nummers 160-162.