Voormalige afspanning 'In den Leeuw', door jaarankers en gevelsteen gedateerd 1649, doch in latere perioden meermaals aangepast; in de volksmond zogenaamd 'het pachthof van den hoed'. Op de Ferrariskaart van 1771-1777 wordt de afspanning aangeduid als een gesloten complex, gelegen op de hoek van de Oude Baan (huidige Dewandelaerstraat) en de Waalse Baan (huidige Walenweg). Ze werd gebouwd door Jan Van Espen, wiens nageslacht eigenaar bleef tot in de 20ste eeuw. Kort voor de Eerste Wereldoorlog was hier een melkerij gevestigd (zie gemeente-inleiding).
Vandaag is het nog steeds een gesloten hoeve waarvan de zuidelijke vleugel aan de straat bestaat uit het woonhuis met links ervan een klein poortgebouw dat toegang geeft tot de binnenplaats omgeven door de overige bedrijfsgebouwen, sommige in kern mogelijk opklimmend tot de zeventiende eeuw, doch vandaag aangepast: zo worden op het kadaster diverse aanpassingen en vergrotingen geregistreerd in 1872, 1905, 1913, 1914. Het gaat om verankerde bakstenen gebouwen onder zadeldaken van Vlaamse pannen; sporadisch komen gevelvlakken van zandsteen voor, onder meer in de buitengevels aan de Walenweg. De muuropeningen zijn overwegend rechthoekig.
Volgens oude foto’s van de inventariscampagne in de jaren 1970 was het woonhuis eertijds aan de straatzijde gecementeerd, oorspronkelijk was het vermoedelijk opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl; vandaag heeft het een vernieuwd bakstenen gevelparament met bewaarde krulspie-ankers en sporadisch gebruik van grotendeels vervangen of gerecupereerde zandsteen voor de vlakke plint en enkele omlijstingen. Het gaat om een breedhuis, oorspronkelijk van vijf traveeën, vandaag met onregelmatige travee-indeling en twee bouwlagen onder een kunstleien zadeldak tussen zijtrapgevels (8 treden + topstuk). Lijstgevel met overwegend aangepaste rechthoekige muuropeningen. Vooral het linkse gedeelte is zwaar aangepast, rechts bleven op de verdieping nog een kloosterkozijn en twee kruiskozijnen bewaard. Ongeveer centraal is er vandaag een korfboogdeurtje ingebracht in een nieuwe omlijsting onder waterlijst met gestrekte uiteinden; op oude prentkaarten en foto’s anno 1972 bevond de toen rechthoekige deur - wellicht ook het resultaat van een oudere aanpassing - zich meer naar links, in de as van het hogere rechthoekige venster. Op de tweede bouwlaag is er ter hoogte van de derde travee een gevelsteen met de afbeelding van een leeuw en de vermelding ‘A 1649/ Goet logist/ In den Leeuw/ tot Voskapel ver/ maert, halfwegh/ Loven en Brussel/ staet’. Vanaf de tweede bouwlaag zijn eveneens de hoekkettingen bewaard. De linker zijgevel bleef tot vandaag gecementeerd; de rechtse is van baksteen en vertoont voortgaande op het metselwerk blijkbaar vernieuwde treden en een klein venstertje met deels zandstenen omlijsting.
In de voorheen witgekalkte achtergevel waren anno 1972 naast een rondboogdeurtje nog kloosterkozijnen zichtbaar evenals sporen van zandsteengebruik onder meer voor de onderbouw, omlijstingen en hoekblokken. De huidige toestand kon niet vastgesteld worden.
Links van het woonhuis sluit een klein poortgebouw aan, als toegang naar het erf; het is eveneens opgetrokken uit bak- en zandsteen en is afgedekt door een zadeldak van Vlaamse pannen met de nok parallel aan de straat. De gedrukte rondboogpoort is gevat in een deels vernieuwde natuurstenen omlijsting en de doorgang is gekasseid. Rechts van het woonhuis is er een lagere aanbouw met zandstenen plint en hoekketting onder lessenaarsdak.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Kennes H. 2013: Afspanning De Leeuw [online], https://id.erfgoed.net/teksten/149794 (geraadpleegd op ).
Ingeplant op het kruispunt van de oude baan Brussel/Leuven en de Walenbaan (Mechelen/Namen); in 1649 gebouwd op een grond van de abdij van Kortenberg door Jan Espen, wiens nakomelingen het goed tot in de 20ste eeuw behielden.
Gebouwen uit de 17de en 19de eeuw in gesloten verband gegroepeerd rondom de geplaveide binnenplaats. Twee verdiepingshuis van vier traveeën met zadeldak (kunstleien); bouwjaar aangegeven door middel van voorgevelankers en in de gevelsteen met leeuwenfiguur en opschrift "Goet logist/ In den leeuw/ Tot Voskapel ver-/ meert half wech/ Loven en Brussel staet". De beide linkertraveeën werden sterk verbouwd: vermoedelijk was het eertijds een verhoogde en onderkelderde begane grond die naderhand (19de-20ste eeuw) werd weggebroken (zie sporen in de zijgevel) zodat daar drie in plaats van twee niveaus ontstonden.
Gecementeerde voorgevel met twee resterende kruiskozijnen en een kloosterkozijn, en in de beide linkertraveeën enkel de bovenlichten van gelijkaardige vensters met uitspringend middenkalf; voorts latere rechthoekige muuropeningen. Voorheen witgekalkte achtergevel van baksteen op een zandstenen plint met kwarthol profiel; oorspronkelijke rondboogdeur, twee kloosterkozijnen en twee rechthoekige tralievenstertjes, alle in zandstenen omlijstingen; voorts toegevoegde rechthoekige vensters en deuren en sporen van smalle vensteromlijstingen met negblokken in de verbouwde travee. Gecementeerde linker zijtrapgevel (8 treden) en bakstenen rechter trapgevel met hoekstenen van zandsteen, een topvenstertje met wigvormig ontlastingssysteem van zandsteen; bijgebouwtje onder lessenaarsdak met breukstenen sokkel. Links, gecementeerd poortgebouw onder zadeldak (pannen), met een rondbooginrijpoort naar het erf. Dienstgebouwen met oude doch sterk verbouwde kern; langsschuur van baksteen op een breukstenen sokkel afgedekt met een zadeldak (pannen); dichtgemaakte inrijpoort. Overige dienstgebouwen met muuropeningen onder metalen lateien.
Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs: De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: De Maegd C. & Van Aerschot S. 1975: Afspanning De Leeuw [online], https://id.erfgoed.net/teksten/40919 (geraadpleegd op ).