erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Clemens

bouwkundig element
ID
41004
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41004

Juridische gevolgen

Beschrijving

Heterogene driebeukige kerk van romaanse oorsprong met noordertoren in overgangsstijl, gotische sacristie (16de eeuw) en laatgotisch koor en zuidtranseptarm (kern), (17de eeuw?).

De aanpassing in sobere laat-classicistische stijl werd blijkbaar weggewerkt door de restauratie met verbouwing en vergroting in neogotische stijl van 1911-1912; het zeer eenvoudige volume van het driebeukige schip afgedekt met een breed leien zadeldak gemarkeerd door de noordtoren met korte naaldspits, werd hierdoor gefragmenteerd: middenbeuk onder flauw hellend zadeldak en zijbeuken onder afgesnuit lessenaarsdak; rond torentje onder kegeldak op de zuidwestzijde en sacristie ten zeiden; uitspringende doopkapel onder afgewolfde haakse bedaking. Op de noordwestzijde een bijkomend noordportaal.

Als gevolg van de interieuraanpassing werden de vroeger vlakke buitenmuren van het schip geritmeerd door steunberen met dubbele versnijding en neogotische spitsboogvensters.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden alle bedakingen, gewelven en overzolderingen vernield (1914).

De nieuwe restauratie van 1920-21 herstelde de vooroorlogse toestand en volgde nauwkeurig de plans van 1911. Resten van de romaanse pijlerbasiliek zijn voornamelijk aanwezig in de zuidgevel; onder het tweede westvenster, sporen van een gedichte rondboogdeur afgewerkt met ruwe onregelmatige hoekblokken en boogstenen, en links ervan, onderaan, een soort van stroomlaag gevormd door smalle zandsteenblokken; overblijfselen van metselwerk in visgraatverband onder het oostelijk venster bij de transeptarm, rechts, sporen van een klein dichtgemetseld rondboogvenster dat ten dele werd weggewerkt door het ingekaste neogotisch raam.

Interessant en vrij zeldzaam voorkomend voorbeeld van een noordtoren, hier op rechthoekige plattegrond, met ingebouwde traptoren; lichtgleuf in de noordmuur en waterlijsten ter hoogte van de klokkenverdieping: gekoppelde spitsboogvormige galmgaten (twee per zijde), gemarkeerd door een doorgetrokken band die telkens de boogruggen volgt. De gedichte muuropeningen werden reeds opnieuw opengemaakt tijdens de restauratie van 1911. Bijkomende bovenverdieping met rondboogvormige galmgaten (18de eeuw). Ingesnoerde naaldspits.

Voorheen, overluifelde kapel met mausoleum (tweede helft 18de eeuw) tegen de noordmuur. Eenvoudige sacristie onder afgewolfd zadeldak (leien), gestut door een overhoekse steunbeer (noordoostkant); getraliede rechthoekige vensters.

Vrij gedrongen koor met driezijdige sluiting gemarkeerd door smalle steunberen met dubbele versnijding. Stompe spitsboogvensters in de apsis en korfboogvormige in de koortraveeën, afgewerkt met een geprofileerde neg en een druiplijst met gestrekte uiteinden; vernieuwd maaswerk.

De zuidtranseptarm werd blijkbaar grondig aangepast zo niet heropgebouwd tijdens de restauratie van 1911-12, en vertoont heden een veel groter volume, gestut door middel van steunberen en voorzien van een groter spitsboogvenster.

Neogotisch interieur waarin de resterende romaanse muren werden blootgelegd in de noordbeukwand: korfboogarcade naar de begane grond van de toren met traptoren en resterend oostelijk deel van een tweede boog naar de noordzijbeuk.

Mobilair. Laatste Avondmaal, Herreyns; Bethlehemscène, door P.J. Verhaeghen en Sint-Pieters- door Van Loon; kansel door Van Gheel, afkomstig van het Leliëndaalklooster te Mechelen; beeldgroep, Sint-Dominicus en Maria met Kind, met chronogram: EXhIbet eX attIs VIVa VoCe MarIa VIrgo DoMIn ICo (1797).

  • LAENEN J., Eppeghem, gemeente, parochie en kerk. Historische Schets, Leuven, 1910.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs: De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Restauratie

Deze kerk werd in 1911-1912 gerestaureerd door architect Jules Bilmeyer. De renovatiewerken werden voltooid door diens zoon Edouard Bilmeyer.

  • Informatie verkregen van F. Jacobs, kleinzoon van architect Edouard Bilmeyer (8 november 2020).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Kerkhof

Groot achterliggend kerkhof ontstaan in twee fasen. Rond het koor van de kerk zijn nog de sporen zichtbaar van een oorspronkelijk omringend kerkhof, waarna in de 19de en 20ste eeuw het kerkhof werd uitgebreid naar een strak structureerde begraafplaats aan de zuidoostzijde van de kerk. Een verzorgd uitgewerkt bakstenen lijkenhuisje met zadeldak bleef bewaard. De hoekpenanten, deuromlijsting en muizentandfries werden uitgevoerd in gesinterde baksteen. De muurbekroning is uit blauwe hardsteen, het voegwerk bestaat uit knipvoegen. Het kerkhof heeft een grote verscheidenheid aan graftekens die de volledige 20ste eeuw overspannen en dat zowel naar materiaalgebruik als stijl. Vooral een collectie graftekens in experimentele materialen (breuksteen, mozaïek, witte marmer) uit de jaren 1960-80 vallen op. Zerken van adellijke families bleven tegen de kerkmuur bewaard.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Clemens [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41004 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.