De Meerlaarschans werd vóór 1626 gebouwd en was circa 100 m lang, 45 m breed en had een 5 m brede gracht met aan de binnenkant een manshoge wal. De 25 m lange voorschans situeerde zich tussen de schans en de Meerlaarstraat en was beplant met elzen om de schans vanaf het straatbeeld minder zichtbaar te maken. Van de straatzijde langs de Meerlaarstraat tot aan de overbrugging, die toegang verleende tot de schans, liep een zogenaamde ‘barrièreweg’. Op de schans bevond zich een lemen schanshuis dat ook als schooltje dienst deed.

In 1725 werd de schans, die reeds eerder haar functie verloor, afgestaan aan de abdij van Averbode in ruil voor de oprichting van een pastorij op dezelfde plaats. Het schooltje met schoolmeesterwoning en hoge bomen bleef behouden. Op de kabinetskaart van de Ferraris zijn de contouren van de schans nog herkenbaar in de afbakening van de hagen. De Atlas der Buurtwegen toont de rechthoekige omwalling met het schooltje en de pastorie. Ten oosten van de schans liep een zandpad, de oude ‘barrièreweg’.

In 1920 werd de vestinggracht van de voormalige schans achteraan gedeeltelijk gedempt. De voortuin was toen een grasperk met een rotondevormig pad en sierbuxus. De oorspronkelijke schans werd omzoomd door een haag en verschillende (middel)hoge bomen. Deze beplanting moest de schans aan het zicht onttrekken De pastorijtuin was door een recht padennetwerk verdeeld in 4 perken met onder andere een moestuin. In de jaren ’50 werd ook de vestinggracht vooraan gedempt. In 1954 werd de voortuin van de pastorij heraangelegd met de plaatsing van het Heilig Hart beeld. Het rotondevormig middenperk bleef bewaard, maar het pad rondom verdween. Parallel met voorgevel en in de achtertuin bleven verschillende hoge bomen bewaard.

In 2006 werd de achtertuin van de pastorij heraangelegd en ingericht als publieke ruimte. Het centrale pad en dwarspad bleven behouden evenals een aantal oude bomen achteraan waaronder beuk, populier en zomereik. De oude ‘barrièreweg’ loopt als zandpad natuurstenen boordstenen naar de voorgevel van de pastorij. In het oosten is de weg omzoomd door een dubbele rij beuken. In het westen werd een haag aangeplant. Langs de contouren van het perceel lopen nog enkele met boordstenen omzoomde rechte zandpaden.

• PATRIMOON 2017: Beheersplan Pastorij Vorst-Meerlaar, Geel.