erfgoedobject

Dekenij Sint-Lambertusparochie met tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
41237
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41237
20 m

Basis Lagen

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige dekenij, sedert 1984 vredegerecht en politierechtbank. Pastorie met oorspronkelijk omgrachte tuin gelegen ten noorden van de kerk, volgens jaarankers aan oostelijke achtergevel opgericht in 1618; volgens W. Van Spilbeeck vergrootte de abdij van Tongerlo in 1685 de pastorie en bouwde ze in 1786 een nieuwe, vermoedelijk slaat deze laatste vermelding op grondige verbouwingswerken waarbij de 17de-eeuwse kern behouden bleef.

Volgens een inspectieverslag van 1975 werd de oorspronkelijke pastorie verhoogd met een bovenverdieping en aan westzijde verbreed met doortrekking van het dakvlak boven het aanbouwsel. Dit lager aanbouwsel werd in het derde kwart van de 19de eeuw op zijn beurt verhoogd met een bovenverdieping onder plat dak naar ontwerp van J. Van Gastel van 1858. Nieuwe volumewijziging in het vierde kwart van de 19de eeuw (zie kadasterschetsen van 1891) met aanbouwsel aan noordgevel en een serre aan zuidgevel (zie oude foto's). 19de-eeuwse verbouwingen verwijderd bij de restauratie in 1981-1983 naar ontwerp van W. Vander Laenen van 1978.

Witgeschilderde baksteenbouw van zes traveeën en één à twee bouwlagen onder geknikt en afgewolfd leien dak (nok parallel aan de straat). Rechthoekige muuropeningen onder meer beluikte benedenvensters; vernieuwde zandstenen omlijstingen. Verankerde, hogere oostelijke achtergevel met aangepaste vensters (zie ontlastingsbogen) en kwarthol geprofileerde, bepleisterde daklijst. Opkamervenster links. Lagere aanbouwsels ten noorden en ten zuidoosten. Aangepaste binnenindeling.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Antwerpen, Monumenten en Landschappen, dossier A/0340/1.
  • Provinciaal Archief Antwerpen, Pastorieën, plannen 8, Westerlo.
  • S.N, Westerlo, Brochure Jos Sterckx, Westerlo, circa 1908, p. 24, (gegevens verstrekt door de gemeentelijke Cultuurdienst).
  • VAN SPILBEECK W., De abdij van Tongerloo. Geschiedkundige navorsingen, Lier-Geel, 1888, Facsimile uitgave, Instrumenta Praemonstratensia, fasc. I, Averbode, 1997, p. 506, 564.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2000: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Westerlo, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Kabinetskaart van de Ferraris ligt de omgrachte pastorie ten noorden van de kerk langs een dreef die aansluit bij het dorpsplein van Westerlo. Het domein was enkel toegankelijk via een brugje aan de Sint-Lambertusstraat. Het perceel was ingedeeld in een voortuin, een achtertuin en een duidelijk door groen afgescheiden moestuin. De gracht lag volledig rond het domein en werd gevoed door de aanliggende gracht langs de Verlorenkost. De schans werd begeleid door houtkanten en opgaand groen.

Op de atlas der buurtwegen is de schans duidelijk te zien met rondom verschillende buurt- en voetwegen. De achtertuin kende in de 19de eeuw een sterk geometrisch patroon van plantvakken met ertussen een padennetwerk. De moestuin bestond uit eenzelfde geometrisch patroon van werkvelden met ertussen een rechtlijnig padenstructuur.

In de jaren 1980 werd de voortuin voorzien van een geometrisch patroon met hagen en bloemvakken en ertussen paden. De moestuin werd omgevormd naar een siertuin. De scheidingsmuur tussen achtertuin en moestuin werd gesloopt.

De oude structuur van de tuin bleef grotendeels bewaard. Vandaag is de tuin nog steeds nagenoeg volledig omzoomd door bomen die een groene rand vormen. In de voortuin staan nog enkele waardevolle solitaire taxusbomen. De kruisvormige symmetrische opbouw van de tuin is behouden in de padenstructuur maar de moestuinen werden vervangen door met buxus omhaagde grasvelden met fruitbomen. Het tracé van de paden is niet meer gewijzigd sinds de 18de eeuw. De twee oorspronkelijke toegangen werden in de tweede helft van de 19de eeuw vervangen door de huidige toegang langs de westzijde. De noordelijke en westelijke grachten werden na 1960 gedempt. Een droge gracht vormt een relict van de schans.

  • Onroerend Erfgoed Antwerpen, Aanduidingsdossier APA025, Grote Nete van Zammel tot Zoerle, Beeltjens en de depressie van Goor-Asbroek (A. Kinnaer, 2014).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Dekenij Sint-Lambertusparochie met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41237 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.