Traditioneel vakwerkhoevetje, gelegen langs de steenweg Aarschot-Diest.

Historiek

Deze bescheiden, momenteel leegstaande woonst is gelegen op circa 50 meter ten zuiden van de steenweg Aarschot-Diest, en maakt deel uit van het oude gehucht Montenaken, op het einde van de 18de eeuw nog een enclave te midden het bos. Het is een traditioneel wit gekalkt lemen hoevetje in vakwerkbouw met zadeldak (oude Vlaamse pan) dat loodrecht op de straat is ingeplant. De ongebruikelijke noordwest-zuidoostoriëntering kan mogelijk verklaard worden door de nabijheid van de steenweg, waarnaar de voorgevel(noordwest)werd gericht. Typologisch behoort dit éénlaagse volume tot het langgeveltype waarbij het woongedeelte samen met stal en schuur in elkaars verlengde, onder één dak zijn samengebracht.

Dit bouwtype gold als doorsnee woning voor de kleine boer, dagloner of arbeider tot begin deze eeuw. Een exacte datering is bijgevolg moeilijk. Op de Ferrariskaart (circa 1770) is de Kolkstraat, zoals het huidige Montenaken toen heette, nog volledig bebost ("Montenaeken bosch"). De eerste sporen van bebouwing vinden we terug in het archief van het kadaster, wanneer de weduwe Verbraeken in 1822 wordt vermeld als eigenaars van "huizen"(?) op het perceel nummer 386. Meer nauwkeuriger is de Poppkaart van 1860 waarop het huidige volume als enige bebouwing in dat gedeelte van de Kolkstraat duidelijk herkenbaar is. Op dat moment was de weduwe Van Calster, een koopman uit Aarschot, eigenaar van het perceel dat huis en tuin omvatte. Na schrijnwerker Mathijs Beeringhs (1880) en de Antwerpse advocaat Jacobs (1886) wordt Polydore Valvekens in 1909 de nieuwe eigenaar. Hij zal er korte tijd het café Waterhof uitbaten. Vanaf 1911 is de lemen hoeve ononderbroken in het bezit van de familie Verbiest uit Rillaar.

Beschrijving

Deze qua omvang bescheiden hoeve (circa 14 x 8,2 meter) is opgetrokken op een bakstenen voeting waarop de vakwerkconstructie met lemen vullingen (gedeeltelijke herstellingen met baksteen) rust. Constructief bestaat de hoeve uit vier gebintstijlen met links het woongedeelte (twee vakken), rechts de schuur-stal (één vak). De erfgevel (noordwest) is opengewerkt met twee deuren met bovenlicht en twee, op een oude foto nog beluikte, vensters. De vrij gesloten veldgevel telt drie kleine venstertjes en een later toegevoegde deur. De naar de straat gerichte kopgevel is op het gelijkvloers eveneens opengewerkt met een vensteropening. De indeling van het woongedeelte bestaat uit twee grote vertrekken aan de voorzijde, de keuken en kamer met rug aan rug opgestelde haardplaats en rode tegelvloer; de spinde (koele berging) en de halfondergrondse kelder met opkamer aan de achterzijde. Vanuit de keuken is er een rechtstreekse verbinding met de schuurstal voorzien van een vloer in aangestampte aarde. Links van de deur het traditionele toezichtsvenster. De houten zoldering en het dakgebint bleven relatief gaaf bewaard.

Dit hoevetje vormt één van de schaars bewaarde voorbeelden in Oost-Brabant - voor de fusiegemeente Aarschot zelfs het enig bewaarde - van de traditionele woning van dagloner en kleine boer namelijk een vier gebintstijlen groot vakwerkhoevetje met lemen vullingen. Typologisch behoort deze bescheiden landelijke woning tot het langgeveltype waarbij woongedeelte en stal met schuurtje in elkaars verlengde onder één doorlopend zadeldak zijn verenigd. Ondanks verwaarlozing en gedeeltelijke herstellingen met baksteenmetselwerk bleef de oorspronkelijke indeling en structuur met keuken en kamer aan de voorzijde en mose en kelder met opkamer aan de achterzijde opvallend intact.