Volgens overlevering is dit de eerste kerk van de Voervallei. De kapel was toegewijd aan het Heilig Kruis, een patroonschap dat voornamelijk in de hoge middeleeuwen in gebruik was. Later kwam de naam van Veronakapel, naar de Heilige Verona in voege.

Historiek

Onder de oudste grondvesten werden tijdens de archeologische opgravingen van 1951 een Karolingische of zelfs Merovingisch grafveld gevonden met hergebruikte Romeinse tegels en stenen van een laat Romeins gebouw.

Het graf in de kerk van Sint Verona bestaat uit een monolithische stenen sarcofaag. Dit werd uitgegraven en opgesteld in de noordzijbeuk.

De oudste delen van de kapel, de toren en oostmuur, stammen uit de 9de of begin 10de eeuw. De massieve westtoren werd iets later gebouwd en had enkel een ingang langs de binnenkant. Enige tijd na de bouw van de toren was er een brand in de kerk (waarvan sporen in de toren) en werd het koor volledig vervangen. Vanaf de 12de eeuw werd het koor vernieuwd en verlengd en in de zuidmuur werd een paradijspoortje aangebracht. Aan de koorsluiting verstevigd met steunberen. In de 13de eeuw werden de zijmuren weggebroken en vervangen door drie vierkante pijlers die de bogen torsten tussen de hoofd en zijbeuken, die werden bijgebouwd. De toegang van de kerk gebeurde langs de zuidzijde. In de 17de en 18de eeuw was er een periode van verval waarna in 1773 de zijbeuken werden afgebroken en de ruimtes tussen de pijlers dichtgemetseld. Er werden grote vensters in de zijmuren aangebracht en de toren kreeg een westelijke ingang.

De huidige kapel heeft een relatief homogeen romaans uiterlijk dat werd verkregen door de restauratie van 1951 door R. Lemaire. De zijbeuken werden herbouwd, de middenbeuk werd terug verhoogd evenals de toren.

Beschrijving

Op de flank van een heuvel, bij de ingang van het dorp merkwaardige, tussen de bomen gelegen, preromaanse en romaanse constructie (10de-13de eeuw) die heden bestaat uit een westtoren, drie beuken van drie traveeën en een rechthoekig koor. Recente bijbouw aan de zuidoostzijde.

De toren vormt samen met de oostmuur de oudste gedeelten van de kapel en zou volgens overlevering gelijktijdig met de kerk van Bertem gebouwd zijn. Op het gelijkvloers vertoont hij zeer dikke muren met schietgaten verlicht en een romaans graatgewelf. Boven zijn de muren dunner en eveneens van schietgaten voorzien. De buitendeur aan de noordzijde is niet oorspronkelijk maar wel deze naar de middenbeuk. De toegang tot de toren gebeurde met een losse ladder. Het koor uit de 12de eeuw is in twee rechthoekige vakken door een boog verdeelt met een graatgewelf in het laatste vak.

In het koor is er een laatgotisch muurtabernakel bewaard en barok beeldhouwwerk uit de 18de eeuw.

Op de flank van een heuvel, bij de ingang van het dorp merkwaardige, tussen de bomen gelegen, preromaanse en romaanse constructie (10de-13de eeuw) die heden bestaat uit een westtoren, drie beuken van drie traveeën en een rechthoekig koor. Recente bijbouw aan de zuidoostzijde.

Oorspronkelijke kapel (begin 10de eeuw) opgevat als een gedrongen en niet overwelfde eenbeukige ruimte met klein, niet axiaal koor; zuidingang.

Opeenvolgende uitbreidingen uit het romaanse tijdperk: 1. Zware en gesloten westtoren (11de eeuw) op vierkante plattegrond, met kruisgewelf op de begane grond; onafgewerkte klokkenverdieping; spits uit de 17de eeuw en classicistisch getint portaal uit de 18de eeuw; 2. Preromaans koor hersteld en aan de oostzijde verlengd met een overwelfde travee, aan de koorsluiting verstevigd met hoeksteunberen uit de tweede helft van de 12de eeuw; romaanse dakspant gedemonteerd en vervangen in de loop van de 20ste eeuw; 3. Doorbreken van de beukwanden (ondervernieuwing) om een verbinding met de bijgevoegde zijbeuken te verzekeren (13de eeuw); laatstgenoemde afgebroken circa 1773 en gereconstrueerd tijdens de restauratie. Restauratie door R.M. Lemaire (1951).

Mobilair. Barokbeeldhouwwerk (volkskunst, 18de eeuw); laatgotisch tabernakel (16de eeuw); preromaanse sarcofaag(?).