Pastorie en pastorietuin bij de parochiekerk Sint-Antonius Abt te Opvelp. Betreft een classicistisch gebouw uit het einde van de 18de eeuw met koetshuis. In de ommuurde pastorietuin rest nog een klein rond lindenprieel en een Lourdesgrot.
Pastorie
Een ijzeren poortje tussen kalkstenen pilasters verbindt het kerkhof met de pastorie. Deze ongedateerde, vermoedelijk rond 1780 gebouwde, bak- en kalkstenen pastorie is opgevat als een dubbelhuis met twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische zwarte pan) met centraal een dakkapel. Zoals gebruikelijk zijn de zijgevels op twee kleine zoldervensters na blind en afgewerkt met aandaken, vlechtingen en schouderstukken. De zware schouwmassieven in de top zijn duidelijk van latere datum. De voor- en achtergevel zijn identiek en tonen een symmetrische en evenwichtige opbouw, ontleend aan de vlakke, met trapeziumvormige sluitsteen opgehoogde rechthoekige vensteromlijstingen, op het gelijkvloers afgeschermd met diefijzers. De voor- en achterdeur met rechthoekig bovenlicht tonen een verdiepte omlijsting met neuten en sluitsteen.
Een lage witnatuurstenen plint, regelmatige hoekkettingen en een geprofileerde kroonlijst zorgen voor een duidelijk afgelijnd gevelvlak. Zoals in de vrijwel gelijktijdig herbouwde kerk versterkt een kordonlijst ter hoogte van de onderdorpels de horizontaliserende werking. De plattegrond is eenvoudig: een middengang waarop aan weerszijden telkens twee kamers aansluiten.
De voorkamers tonen een verzorgde Louis XV-stucversiering: een in panelen opgedeelde zoldering met karakteristieke rocaillemotieven in de hoeken, een omlopende kooflijst en vrij plastische, met rocailles en draperingen opgehoogde schouwboezems. Een eiken steektrap met gedraaide balusters en een met voluut- en régencemotieven versierde trappaal leidt via een tussenbordes naar de verdieping. Tegen de westgevel bevindt zich een éénlaags bijgebouw met zadeldak dat onder meer dienst doet als keuken. Alhoewel de deels vernieuwde, blinde straatgevel misleidend werkt gaat het om een oudere constructie zoals blijkt uit het gevelparement en uit de aanwezigheid van brede, momenteel dichtgemetselde korfboogopeningen van het vroegere koetshuis. Achter de pastorie bevindt zich een kleine binnentuin met een Lourdesgrot en afgesloten met een ijzeren poortje en een laag bakstenen muurtje.
Pastorietuin
De rest van het pastoriegoed werd in het begin van de jaren 1990 grondig verstoord door de bouw van een parochiezaaltje en de aanleg van een parkeerterrein, gekasseid en omgeven met haagjes (Fagus, Berberis, Stephanandra). Van een min of meer typische pastorietuinbeplanting is slechts een cirkelvormig lindenprieeltje overgebleven, dat zich vlak naast het parkeerterrein bevindt en bestaat uit acht zomerlinden (Tilia platyphyllos), met stamomtrekken tot 113 centimeter en op ongeveer 3 meter hoogte geknot. Dit prieel bevindt zich op de hoek van een perceel, waarop nog enkele oude fruitbomen voorkomen. Aan de rand van dit perceel staan enkele grillige, oude haagbeuken (Carpinus betulus), mogelijk relicten van een oude haag. Rond de parochiezaal bevinden zich enkele oude essen (Fraxinus excel¬sior) met stamomtrekken tot 264 centimeter (gemeten op 150 cm hoogte).
- GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik, 178.
Deze tekst is een samenvoeging van volgende twee teksten:
- DENEEF R., 2004: Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Bierbeek, Boutersem, Glabbeek en Oud-Heverlee, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
- Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier OB001306, Pastorie Sint-Antonius Abtparochie (PAESMANS G., 2000).
