Teksten van Herenhuizen in empirestijl

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41672

Herenhuizen in empirestijl ()

Het stadsarchief van Diest bewaart een niet gedateerde, noch gesigneerde ontwerptekening van de neoclassicistische woningen aan het Henri Verstappenplein, nummers 8-11, op basis van de mutatieschetsen te dateren vlak voor 1842. De tekening toont een geheel van vier ruime stadswoningen, haast identiek aan de huidige toestand en opgevat als één geheel, bestaand uit een langgerekt volume met drie bouwlagen onder een zadeldak en getypeerd door een ietwat vooruitspringend middenrisaliet met rondboogvensters op de verdieping. De kadasterkaart van P.C.Popp toont aan dat de percelen in 1857 haast op identieke wijze bebouwd waren, elk bestaand uit een rechthoekig hoofdvolume waarachter een binnenkoer of -tuin en een koetshuis of bijgebouw dat de gehele breedte van het perceel innam. Vergeleken met de huidige toestand, kan gesteld worden dat het hoofdvolume van de vier woningen onaangetast bleef, maar dat de voormalige koetshuizen -enkel nog bestaand in nummer 8 en 9- door bijgebouwen met het hoofdvolume verbonden werd en dat ze zelfs volledig verdwenen achter de huizen nummers 10 en 11. De poort van de rechter woning (nummer 11) werd in de loop van de 20ste eeuw gewijzigd in een rondboogpoort met voluutvormige sluitsteen. De koetspoort van de grootste woning (nummer 9) is de enige die bekroond wordt door een op voluutvormige consoles steunend balkon, dat in de as van de 17 traveeën brede gevel geplaatst werd. Foto's uit het einde van de jaren 1970 tonen de helaas verdwenen balustrade van het balkon: een gietijzeren borstwering met geajoureerde akroterieën in een naar art nouveau neigende vormentaal.

Het langgerekte bepleisterde volume met empiregevel bestaat uit 17 traveeën en drie bouwlagen, gescheiden door deels geprofileerde en deels vlakke cordonlijsten. Het gevelvlak wordt beklemtoond door een ietwat vooruitspringend middenrisaliet van negen traveeën en wordt afgedekt door een leien zadeldak met schilden aan de uiteinden. De centrale as van het middenrisaliet wordt gevormd door een ietwat vooruitspringende travee met een steekboogvormige koetspoort, bekroond door een balkon dat rust op gestileerde voluutconsoles. De poort is voorzien van houten poortvleugels met geprofileerde panelen en een bovenlicht met metalen roeden in decoratief patroon, onder een diamantkopvormige sluitsteen. Aan de linker zijde van het middenrisaliet wordt de centrale koetspoort geflankeerd door vier rechthoekige vensters met houten schrijnwerk en roedeverdeling naar classicistisch model. Aan de rechterzijde bevinden zich twee kleinere vensters, een deur en een garagepoort; alle recente ingrepen. De eerste verdieping van het middenrisaliet wordt gevormd door rondboogvensters met waaiervormig bovenlicht, ter hoogte van de boogaanzet verbonden door een dubbele, geprofileerde waterlijst. Lagere, rechthoekige vensters, eveneens met roedeverdeling, verlichten de tweede verdieping en zijn, rechts van de poorttravee, voorzien van een sierlijke gietijzeren borstwering. Een fries met voluutvormige consoles kondigt de zwaar uitkragende kroonlijst boven het middenrisaliet aan. De gevelvelden links en rechts van het middenrisaliet bestaan beide uit een koetspoort op de hoek van de gelijkvloerse verdieping en rechthoekige vensters in de rest van het gevelvlak. De koetspoort uiterst links is steekboogvormig en van vormgeving identiek aan die van de middentravee. De koetspoort aan de rechter uithoek is rondboogvormig met een voluut als sluitsteen. Helaas werd het originele schrijnwerk met roedeverdeling enkel in het linker pand bewaard, hoewel het schrijnwerk ook hier binnenkort vervangen zal worden naar het model van de vensters rechts van de middentravee.

Enkel de rechter zijgevel is vrijstaand, maar grotendeels blind. Op de eerste verdieping wordt de centrale gang verlicht door een rond oculus met stermotief. In de pleisterlaag is duidelijk de aflijning van een oorspronkelijk groter rechthoekig venster te zien. Boven het oculus bevindt zich een klein rechthoekig venster met in het schrijnwerk afgeronde bovenhoeken en roeden in waaiervorm. Ook hier is een aftekening van een andere muuropening in het pleisterwerk te zien.

De interieurs van de panden nummers 8, 10 en 11 werden recent grondig verbouwd, waardoor geen historische sporen van de oorspronkelijke inrichting meer aanwezig zijn. Het pand nummer 9 is ongetwijfeld in de meest originele staat bewaard.

  • BRANS M., Diest. Stille getuigen, s.l., 1994.
  • LEMAIRE R. e.a., Bouwen door de eeuwen heen. Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, 1, Provincie Brabant, arrondissement Leuven, Luik, 1971: p.56-99.
  • VAN DER EYCKEN M., Steden in beeld. Diest, s.l., 1994.
  • VAN DER EYCKEN M., Geschiedenis van Diest, Diest, 1980.

Bron: Beschermingsdossier DB002164
Auteurs:  Verloove, Claartje; Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Verloove C. & Paesmans G. 2003: Herenhuizen in empirestijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/128960 (geraadpleegd op ).


Empirehuizen ()

Empire-herenhuizen met drie verdiepingen uit begin 19de eeuw. Een puilijst, cordonbanden tussen de verdiepingen en een uitspringende kroonlijst op klossen accentueren de horizontale geledingen. Rechthoekige vensters op de eerste en derde verdieping, rondboogvensters op de bel-etage (nummers 9 en 10). Verscheidene wijzigingen van min of meer ingrijpende aard verkregen de oorspronkelijk nagestreefde homogeniteit.


Bron: GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik.
Auteurs:  Genicot, Luc; Van Aerschot, Suzanne; de Crombrugghe, Anne; Sansen, Hadewych; Vanhove, Jacqueline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Genicot L. & Van Aerschot S. & de Crombrugghe A. & Sansen H. & Vanhove J. 1971: Herenhuizen in empirestijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/41672 (geraadpleegd op ).