Historiek

De huidige pastorie van Wakkerzeel werd gebouwd in 1758 in opdracht van Ferdinandus de Loyers, abt van de abdij van ’t Park te Heverlee maar voordien – van 1737 tot 1743 – ook pastoor te Wakkerzeel. De norbertijnenabdij van ’t Park bezat sinds 1225 het patronaatsrecht van de kerk van Werchter en haar afhankelijkheden Haacht en Wakkerzeel, dat in 1577 een zelfstandige parochie was geworden. De perimeter van het pastoorsgoed van Wakkerzeel, zoals die wordt weergegeven op een figuratieve kaart uit 1656 is nog precies dezelfde als de huidige: een dertig meter brede strook die zich over 130 meter uitstrekt vanaf de Martelarenlaan (toen ‘den kerck wegh’) tot aan het gebouwencomplex aan de Pastoriestraat (toen ‘de smet straete’), waar de breedte van het perceel nagenoeg verdubbelt.

Op de kaart van 1656 is een half gesloten complex te zien met twee percelen land of tuin en direct aansluitend bij het gebouw, een boomgaard. Typisch voor de norbertijner pastorieën uit de jaren 1750 zijn de verticale banden van witte zandsteen die de raamposten met elkaar verbinden en die opgaan in de kroonlijst. Opvallend daarbij is ook dat de nieuwe pastorie beantwoordde – zoals bij de andere norbertijnerpastorieën – aan het toen gangbare model van het ’vivre entre cour et jardin’, in dit geval de binnenplaats tussen poortgebouw en pastorie en, daarachter, de eigenlijke tuin.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) wordt de hele oppervlakte van de tuin, ook de verbreding naast de gebouwen, met ‘blokjes’ weergegeven, de generische voorstelling (refererend aan groentebedden) van tuinbouw. Het Primitief kadaster verschaft geen informatie betreffende een gedifferentieerd gebruik van de tuin, bijvoorbeeld tussen boomgaard, moestuin en ‘lusttuin’.

Beschrijving

De huidige, in 1758 gebouwde pastorie omsluit samen met het poortgebouw en een omheiningsmuur een in gras gelegde voortuin met grootbladige linde (Tilia platyphyllos).

Aan de straatzijde is het voorhof over de volledige breedte afgezet door een langwerpig, met zadeldak afgedekt poortgebouw voorzien van een zandstenen rondbooginrijpoort gemarkeerd door imposten, een sluitsteen en een geprofileerde druiplijst.

De pastorie is een dubbelhuis van vijf traveeën en twee verdiepingen onder een schilddak voorzien van drie met fronton bekroonde dakvensters. Het gebouw is gedateerd ‘A 1758’ en er is een abtswapen boven de deur aanwezig. De baksteenbouw is verlevendigd met zandstenen hoekkettingen, een deuromlijsting en verticale banden die de raamposten met elkaar verbinden en opgaan tot onder de holrond bepleisterde kroonlijst. De pastorie heeft een laat-Louis XIV-deur met geprofileerde stijlen op hoge neuten. De smalle imposten en licht gebogen latei met sluitsteen dragen een waterlijst in de vorm van een gebogen en gekornist hoofdgestel.

De ommuurde langgerekte tuin van 52 are vertoont de voor pastorietuinen vaak kenmerkende tweeledigheid: sporen van regelmatige, symmetrische aanleg bij de pastorie en een landschappelijk gedeelte met bruine beuken achteraan. Deze tuinaanleg kwam vermoedelijk niet lang na 1850 tot stand. Op een foto genomen vanaf de kerktoren omstreeks 1948 met de pastorie in de verte, is dit duidelijk zichtbaar: de omhaagde tuin met hoge, donkere boomkruinen – uiteraard bruine beuken – van het ‘landschappelijk’ gedeelte van de tuin rechts in beeld en, dichter bij het pastoriegebouw, een glimp van het regelmatig-geometrische gedeelte met kleine bomen (fruitbomen?) en iets wat op een padenkruis lijkt.

Dit gedeelte werd na jaren van verwaarlozing in 2003 heraangelegd als ‘kringlooptuin’ of ‘afvalarme’ tuin, met paden van kopse houtschijven of verhakseld loofhout en zes geometrische plantvlakken – herinnering aan de regelmatige, symmetrische aanleg. De symmetrie, die eigen was aan pastorietuinen, wordt nog aangegeven door oude taxusstruiken (Taxus baccata) op de grens met het achterste, beboste gedeelte van de tuin.

De achterste helft van de tuin bestaat uit een ‘landschappelijk’ aangelegd bosplantsoen, tot februari 2003 met zeer veel opslag van gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) maar met twee oude exemplaren bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’), een struik Pontische rododendron (Rhododendron ponticum) en een boompje ongestekelde hulst (Ilex aquifolium ‘Heterophylla’). Een van de bruine beuken heeft een opvallend gegroefde stam, een kenmerk van de cultivar Fagus sylvatica ‘Quercoides’. Op beide beuken werd in het najaar 2003 de aanwezigheid van reuzenzwam (Meripilus giganteus) vastgesteld.